Internetowy Rejestr
Internetowy Rejestr Adwokatów, Radców Prawnych i Kancelarii.

Skarga nadzwyczajna

Inspiracja: Legalis

Skarga nadzwyczajna wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich Mariusza Nowaka od postanowienia Sądu Rejonowego w Nysie dotyczącego testamentu Ryszarda Nowaka. Skarżący zarzuca rażące naruszenie prawa poprzez błędną wykładnię Konwencji dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych. W uzasadnieniu skarżący argumentuje, że wymogi formalne testamentu spełnione zostały zgodnie z prawem amerykańskim obowiązującym w momencie sporządzenia testamentu.

 

                                                                    Warszawa, 26.11.2018 r.


                              Sąd Najwyższy
                              Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych




Skarżący:             Rzecznik Praw Obywatelskich, al. Solidarności 77, 00-090 Warszawa.
Wnioskodawca:         Mariusz Nowak, ul. Wąska 5, 12-123 Nysa.
Uczestnicy:           1) Halina Nowak, ul. Piękna 3, 12-123 Nysa;
                      2) Bronisława Nowak, ul. Słoneczna 1, 12-123 Nysa;
                      3) Lucyna Nowak, ul. Rajska 2, 12-123 Nysa.




                              SKARGA NADZWYCZAJNA


       Działając na podstawie art. 89 § 2 SNU wnoszę skargę nadzwyczajną od pkt I
prawomocnego       postanowienia Sądu Rejonowego w Nysie z 12.1.2014 r., I Ns 123/14.
W oparciu o art. 89 § 1 pkt 2 SNU zarzucam mu rażące naruszenie prawa poprzez dokonanie
błędnej wykładni art. 1 lit. a Konwencji dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy
rozporządzeń testamentowych sporządzonej w Hadze w dniu 5.10.1961 r. (Dz. U. z 1969 r.
Nr 34, poz. 284) w zw. z art. IV ust 3 lit. A ustawy 755 ILCS 5/Probate Act of 1975 stanu
Illinois i w efekcie uznanie, że testament sporządzony przez Ryszarda Nowaka jest nieważny,
a tytułem powołania do spadku po nim jest ustawa.
       Na mocy art. 91 § 1 SNU wnoszę o zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie,
że spadek po Ryszardzie Nowaku zmarłym 30.1.2008 r. w Chicago – USA ostatnio stale
zamieszkałym w Chicago – USA na podstawie testamentu z 19.9.2005 r. nabył Mariusz
Nowak w całości.
                                            UZASADNIENIE


          Postanowieniem z 12.1.2014 r. Sąd Rejonowy w Nysie stwierdził, że spadek po
Ryszardzie Nowaku zmarłym 30.1.2008 r. w Chicago – USA ostatnio stale zamieszkałym w
Chicago – USA na podstawie ustawowego porządku dziedziczenia nabyli: wdowa Halina
Nowak oraz dzieci Bronisława Nowak, Lucyna Nowak, Mariusz Nowak po ¼ części.
          Spadkodawca Ryszard Nowak zmarł 30.1.2008 r. w USA, gdzie stale zamieszkiwał.
W chwili śmierci spadkodawca był żonaty z Haliną Nowak, z którą miał troje dzieci, tj.
Mariusza Nowaka, Lucynę Nowak i Bronisławę Nowak. Spadkodawca nie miał dzieci
pozamałżeńskich, ani przysposobionych. Nikt nie zrzekł się dziedziczenia po nim, ani nie
odrzucił spadku. Poza ww. uczestnikami nie ma innych osób uprawnionych do dziedziczenia.
          W dniu 19.9.2005 r. w Chicago w USA spadkodawca Ryszard Nowak sporządził
testament, w którym do całości spadku powołał syna Mariusza Nowaka, zaś na rzecz swoich
córek ustanowił zapisy po 100 dolarów dla każdej z nich. Testament sporządzony został
pismem maszynowym i zawierał własnoręczne podpisy testatora oraz jednego świadka –
Małgorzaty Kowalskiej, które zostały poświadczone przez Notary Public – Martina
Barańskiego.
          W ocenie skarżącego, wobec tak ustalonego stanu faktycznego, przedmiotowe
orzeczenie Sądu Rejonowego w Nysie w sposób rażący naruszyło prawo, ponieważ błędna
wykładnia art. 1 lit. a Konwencji dotyczącej          kolizji   praw   w    przedmiocie   formy
rozporządzeń testamentowych sporządzonej w Hadze w dniu 5.10.1961 r. (Dz. U. z 1969 r.
Nr 34, poz. 284) w zw. z art. IV ust 3 lit. A ustawy 755 ILCS 5/Probate Act of 1975 stanu
Illinois doprowadziła do uznania, że testament sporządzony przez Ryszarda Nowaka był
nieważny, bo dla swej ważności wymagał poświadczenia przez Notary Public złożonych na
nim podpisów świadków. W konsekwencji tego, Sąd Rejonowy w Nysie błędnie stwierdził iż
tytułem powołania do spadku po Ryszardzie Nowaku jest ustawa.
          Analizując kwestię skuteczności testamentu Ryszarda Nowaka który został
sporządzony w USA należy zaznaczyć, że w dacie jego sporządzenia, aktem prawnym
obowiązującym w zakresie tzw. międzynarodowych norm kolizyjnych była ustawa z
12.11.1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr 46, poz. 290 ze zm.), która
została    uchylona   przepisem art.   80    ustawy    z   4.2.2011    r.   –   Prawo   prywatne
międzynarodowe (Dz. U. Nr 80, poz. 432). Przepis art. 35 ustawy z 12.11.1965 r. – Prawo
prywatne międzynarodowe stanowił, że: „o ważności testamentu i innych czynności
prawnych na wypadek śmierci rozstrzyga prawo ojczyste spadkodawcy z chwili dokonywania
tych czynności. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w
którym czynność zostaje dokonana”. Jak stwierdził jednak Sąd Najwyższy w postanowieniu z
14.2.2013 r. (II CSK 294/12, Legalis) zakres zastosowania art. 35 PrPrywM65, na który
wskazuje jego brzmienie, uległ istotnemu ograniczeniu wskutek przystąpienia przez Polskę
do   Konwencji dotyczącej      kolizji   praw   w    przedmiocie     formy      rozporządzeń
testamentowych sporządzonej w Hadze w dniu 5.10.1961 r. (Dz. U. z 1969 r. Nr 34, poz.
284). Jej postanowienia, znajdujące, zgodnie z art. 6 (zob. uchwała SN z 31.5.1975 r., III
CZP 78/75, Legalis), zastosowanie, choćby wskazywały jako właściwe prawo            państwa
nie będącego umawiającą się stroną (normy wszechstronne, uniwersalne), i mające,
stosownie do art. 91 ust. 2 w zw. z art. 241 ust.1 Konstytucji, pierwszeństwo przed
przepisami   ustawy, pozbawiły praktycznego znaczenia regulację        zawartą    w art. 35
PrPrywM65     w   zakresie odnoszącym     się   do   ważności     testamentów    (rozrządzeń
testamentowych) pod względem formy; regulacja ta mogłaby mieć jeszcze – i to tylko
zupełnie wyjątkowo - zastosowanie w związku z art. 3 Konwencji.
       Stosownie do treści art. 1 lit. a powołanej Konwencji, rozporządzenie testamentowe
jest ważne pod względem formy, wówczas, gdy forma ta jest zgodna z prawem wewnętrznym
miejsca, w którym spadkodawca dokonał rozporządzenia. W niniejszej sprawie odnieść to
należy do przepisów stanowych Illinois – USA, w zakresie formy testamentu obowiązujących
we wrześniu 2005 r. oraz w styczniu 2008 r. Otóż w myśl przepisów zawartych w art. IV ust 3
lit. A ustawy 755 ILCS 5/Probate Act of 1975 stanu Illinois, testament musi być sporządzony
na piśmie, podpisany przez testatora lub przez inną osobę w jego obecności i pod jego
kierunkiem. Ponadto, w obu przypadkach, złożenie podpisu powinno nastąpić w obecności
dwóch lub więcej wiarygodnych świadków.
       W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich wskazane wymogi formalne przewidziane
przez przepisy prawa amerykańskiego spełnia testament sporządzony przez Ryszarda Nowaka
w dniu 19.9.2005 r. Nie można bowiem zgodzić się z twierdzeniami Sądu Rejonowego
jakoby do ważności testamentu wymagane było poświadczenie podpisów świadków przez
Notary Public. Taki obowiązek nie znajduje bowiem potwierdzenia w przywołanych
przepisach prawa stanu Illinois obowiązujących w dniu sporządzenia testamentu. Zdaniem
skarżącego również wymóg poświadczenia dwóch wiarygodnych świadków został spełniony.
Podpisy pod sporządzonym testamentem złożyli bowiem Małgorzata Kowalska oraz Martin
Barański. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w sytuacji gdy przepisy nie wymagają udziału
Notary Public, jego faktyczne uczestnictwo uznać za spełnioną, a wymaganą prawem
obecność wiarygodnych świadków.
       W świetle powyższego, wniesienie niniejszej skargi nadzwyczajnej jest konieczne dla
zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego
zasady sprawiedliwości społecznej. Zaskarżone orzeczenie jest prawomocne od 16.2.2014 r.,
nie było zaskarżone apelacją, a więc nie została także wniesiona od niego skarga kasacyjna.




                                                               Rzecznik Praw Obywatelskich




Załączniki:
   1) 6 egz. odpisów skargi.


 

Skarga nadzwyczajna dotycząca nieważności testamentu Ryszarda Nowaka, zmarłego w USA, wniesiona przez Rzecznika Praw Obywatelskich Mariusza Nowaka, ma na celu zmianę orzeczenia Sądu Rejonowego w Nysie. Skarżący argumentuje, że wymogi formalne testamentu zostały spełnione zgodnie z prawem stanu Illinois, USA. Skarga została wniesiona dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej.