Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka pełnoletniego w orzecznictwie

Wstęp

W aktualnym stanie prawnym obowiązek alimentacyjny rodziców nie wygasa wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości. Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO) rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych wobec dziecka, które nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Wiek dziecka nie jest przesłanką decydującą, lecz jego zdolność do samodzielnego życia, co oznacza, że obowiązek ten może trwać przez całe życie, jeśli niezdolność wynika np. z niepełnosprawności lub choroby.

Niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymania

Stan zdrowia

Przypadki, takie jak niepełnosprawność czy choroba, mogą uniemożliwić dziecku podjęcie pracy zarobkowej, co przedłuża obowiązek alimentacyjny rodziców. Nawet w przypadku, gdy dziecko pobiera świadczenia socjalne, rodzice mogą być zobowiązani do alimentacji, jeśli świadczenia nie pokrywają pełnych kosztów utrzymania.

Kształcenie się

W orzecznictwie uznaje się, że pełnoletnie dziecko kontynuujące naukę może nadal korzystać z obowiązku alimentacyjnego rodziców, jeżeli zdobywa kwalifikacje zawodowe odpowiadające jego uzdolnieniom i predyspozycjom. Przykład stanowi wyrok SN z 26.11.1998 r. (I CKN 989/97), który wskazuje, że rodzice są zobowiązani do alimentacji dziecka, które kontynuuje edukację, w tym np. studiuje na wyższej uczelni.

Podnoszenie kwalifikacji

W przypadku podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pełnoletnie dziecko, np. rozpoczęcia kolejnych studiów po ukończeniu pierwszego kierunku, alimenty mogą być nadal zasądzone. W wyroku SN z 11.2.1986 r. (II CRN 439/85) stwierdzono, że podjęcie dodatkowych studiów może być usprawiedliwione, jeżeli służy poprawie przyszłych warunków życia dziecka.

Możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego

Nadmierny uszczerbek dla rodziców

Zgodnie z art. 133 § 3 KRO, rodzice mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego, jeśli świadczenia stanowią dla nich nadmierny uszczerbek. Przykładem może być trudna sytuacja materialna rodziców, która uniemożliwia zaspokojenie ich własnych podstawowych potrzeb.

Brak starań ze strony dziecka

Obowiązek alimentacyjny może wygasnąć, jeżeli pełnoletnie dziecko nie dokłada starań, by uzyskać zdolność do samodzielnego utrzymania. W orzecznictwie podkreśla się, że dziecko, które zaniedbuje swoje obowiązki edukacyjne, powtarza lata studiów lub nie robi postępów, może utracić prawo do alimentów (wyrok SN z 8.8.1980 r., III CRN 144/80).

Przyszłość obowiązku alimentacyjnego

W literaturze i debatach prawnych pojawiają się propozycje ograniczenia obowiązku alimentacyjnego rodziców względem pełnoletnich dzieci do określonego wieku, np. 25 lat. Zmiany takie mają na celu zmotywowanie dzieci do szybszego usamodzielnienia się.

Streszczenie

Artykuł omawia kwestie obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec pełnoletnich dzieci w świetle orzecznictwa sądowego, zwracając uwagę na przesłanki utrzymania obowiązku alimentacyjnego oraz sytuacje, w których rodzice mogą uchylić się od tego obowiązku. Porusza również propozycje zmian prawnych, które mogłyby wprowadzić limit wieku dla obowiązku alimentacyjnego.