Sprawstwo kierownicze a sprawstwo polecające

Analiza niewykonawczych postaci sprawstwa na podstawie studium przypadku Charlesa Mansona

Wprowadzenie

Polskie prawo karne, poza sprawcą wykonawczym, obarcza odpowiedzialnością również tego, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub, wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu. Te niewykonawcze postacie sprawstwa w doktrynie prawa karnego nazywane są odpowiednio sprawstwem kierowniczym oraz sprawstwem polecającym. W obu przypadkach odpowiedzialność karną ponosi osoba, która nie popełniła czynu zabronionego własnymi rękami, a jedynie kierowała jego wykonaniem przez inną osobę lub poleciła jego wykonanie.

Sprawstwo kierownicze

Sprawstwo kierownicze definiuje się jako kierowanie wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę. Przykład tego rodzaju odpowiedzialności można znaleźć w przypadku Charlesa Mansona, przywódcy sekty "Rodzina", odpowiedzialnego za zbrodnie popełnione przez jego wyznawców.

Charles Manson, charyzmatyczny lider, nie dokonał zabójstw własnoręcznie, lecz kierował działaniami innych, którzy dokonywali zbrodni na jego polecenie. Zbrodnie te miały miejsce m.in. w rezydencji Romana Polańskiego oraz w domu Leno i Rosemary La Bianca.

Sprawstwo polecające

Z kolei sprawstwo polecające polega na wykorzystaniu uzależnienia innej osoby od sprawcy, który poleca jej wykonanie czynu zabronionego. W tym przypadku Manson manipulował swoimi wyznawcami, którzy, będąc całkowicie uzależnieni od niego psychicznie, wykonywali jego rozkazy, w tym popełnienie morderstw.

Psychomanipulacja w sekcie

Manson wykorzystywał techniki psychomanipulacji, aby całkowicie podporządkować sobie członków sekty. Poprzez izolację od świata zewnętrznego, narkotyki i religijną retorykę zbudował w nich poczucie bezgranicznego posłuszeństwa. W ten sposób mógł wydać rozkaz popełnienia morderstwa, a jego wyznawcy wykonywali te polecenia bez wahania.

Podsumowanie

Zarówno sprawstwo kierownicze, jak i sprawstwo polecające to formy niewykonawczego sprawstwa, w których odpowiedzialność karną ponosi osoba kierująca lub polecająca wykonanie czynu zabronionego. Na przykładzie Charlesa Mansona możemy dostrzec, jak te formy sprawstwa realizują się w praktyce, szczególnie w kontekście psychomanipulacji i uzależnienia.