Włoska szkoła antropologiczna i początki kryminologii współczesnej

Włoska szkoła antropologiczna stanowi jeden z pierwszych kierunków myślenia w kryminologii, który zapoczątkował nurt indywidualnego podejścia do przestępczości. Cesare Lombroso, Rafael Garofalo oraz Enrico Ferri, są uznawani za głównych przedstawicieli tej szkoły, która powstała w klimacie intelektualnym pozytywizmu. Włoska szkoła pozytywna w kryminologii wprowadziła nowe podejście, w którym to przestępca, a nie przestępstwo, znalazł się w centrum zainteresowania.

Założenia teorii Lombroso

Lombroso, inspirowany myślą Spencera i Darwina, założył, że zarówno człowiek, jak i społeczeństwo podlegają ewolucji, a przestępca to jednostka, która zatrzymała się na wcześniejszym etapie rozwoju. Zgodnie z jego teorią, przestępca ma fizyczne i psychiczne cechy odróżniające go od reszty społeczeństwa. Lombroso podkreślał, że przestępca to nie tylko produkt środowiska, ale także nosiciel wrodzonych cech, które wpływają na jego skłonności do popełniania przestępstw.

Analizy antropologiczne Lombroso

Lombroso przeprowadził szeroko zakrojone badania antropologiczne, porównując czaszki przestępców z czaszkami ludzi pierwotnych. Jego wnioski opierały się na założeniu, że przestępcy są bliżsi ludziom z wcześniejszych epok w historii ewolucji, co tłumaczy ich skłonności do przestępczych zachowań.

Charakterystyka przestępcy według Lombroso

• Cofnięte czoło – jedno z głównych fizycznych cech, które Lombroso przypisywał przestępcom.
• Silnie rozwinięta żuchwa – przestępcy mieli mieć bardziej wyraziste rysy twarzy, szczególnie widoczne w żuchwie.
• Wystające kości policzkowe – kolejna charakterystyczna cecha antropologiczna, która miała odróżniać przestępców od reszty społeczeństwa.
• Anomalie uzębienia – nietypowy rozwój uzębienia miał być kolejnym dowodem na wrodzoną przestępczość.

Typy przestępców według Lombroso

Lombroso podzielił przestępców na kilka kategorii. Wśród nich wyróżniał przestępców urodzonych, których uznawał za najbardziej niebezpiecznych ze względu na ich wrodzone skłonności. Zidentyfikował także przestępców przypadkowych oraz kryminoloidów, czyli osoby podatne na wpływ środowiska i uwarunkowania społeczne. Zwracał uwagę na to, że niektórzy ludzie mogą posiadać przestępcze skłonności, ale w odpowiednich warunkach środowiskowych mogą nie przejawiać przestępczych zachowań.

Weryfikacja hipotezy Lombroso

Badania Lombroso były szeroko krytykowane, zarówno ze względów metodologicznych, jak i teoretycznych. Angielski uczony Charles Goring przeprowadził badania, które sfalsyfikowały teorię Lombroso, udowadniając, że przestępcy nie różnią się antropologicznie od reszty społeczeństwa.

Znaczenie teorii Lombroso

Mimo że teoria Lombroso została sfalsyfikowana, miała ogromny wpływ na rozwój współczesnej kryminologii. Była to pierwsza pełna teoria kryminologiczna oparta na empirycznych badaniach, która zmieniła sposób myślenia o przestępczości, przenosząc uwagę z samego przestępstwa na przestępcę.