Zachowek a Swoboda Testowania

Zachowek to instytucja prawna, która ma na celu ochronę interesów najbliższych członków rodziny spadkodawcy, zapewniając im prawo do pewnej części majątku, niezależnie od woli zmarłego wyrażonej w testamencie. Modyfikuje skutki rozrządzeń spadkodawcy, co tłumaczone jest potrzebą zagwarantowania zabezpieczenia finansowego dla najbliższej rodziny, jeśli spadkodawca nie zadbał o to w inny sposób.

Swoboda testowania a zachowek

Pomimo zasady swobody testowania, która uznawana jest za jedną z fundamentalnych zasad polskiego prawa spadkowego, istnieją ograniczenia wynikające z prawa do zachowku. Swoboda rozrządzenia majątkiem nie obejmuje możliwości całkowitego pominięcia najbliższych krewnych, tj. zstępnych, małżonka i rodziców, którzy nie otrzymali należnej części majątku.

Osoby uprawnione do zachowku

• Zstępni
• Małżonek
• Rodzice spadkodawcy

Osoby te są uprawnione do zachowku tylko wówczas, gdy w danej sytuacji prawnej byłyby powołane do dziedziczenia na podstawie ustawy. Wyjątki od tego prawa to m.in. odrzucenie spadku, wydziedziczenie czy zrzeczenie się dziedziczenia.

Osoby zobowiązane do zapłaty zachowku

Zgodnie z przepisami, spadkobiercy są zobowiązani do zaspokojenia roszczeń o zachowek. Jeżeli jednak spadkobierca sam jest uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się do nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.

W przypadku braku możliwości uzyskania zachowku od spadkobierców, roszczenie może być kierowane do osób, które otrzymały darowizny lub zapisy windykacyjne doliczone do spadku.

Wysokość zachowku

Podstawą do wyliczenia zachowku jest udział spadkowy, który przypadłby uprawnionemu w przypadku dziedziczenia ustawowego. Zachowek wynosi 1/2 wartości udziału spadkowego, a w przypadku małoletnich i trwale niezdolnych do pracy – 2/3 tej wartości.

Wydziedziczenie

Wydziedziczenie to pozbawienie uprawnienia do zachowku osoby, która swoim zachowaniem zasłużyła na takie potraktowanie. Przyczyny wydziedziczenia muszą być jasno określone w testamencie i muszą wynikać z art. 1008 Kodeksu cywilnego, np. rażące naruszenie obowiązków rodzinnych czy popełnienie przestępstwa przeciwko spadkodawcy.

Podsumowanie

Instytucja zachowku ogranicza swobodę testowania, zapewniając najbliższym członkom rodziny spadkodawcy ochronę finansową. W przypadku wydziedziczenia lub innych okoliczności wyłączających prawo do zachowku, osoby te tracą swoje uprawnienia, a ich roszczenia mogą być skierowane do innych podmiotów, takich jak spadkobiercy lub osoby obdarowane.