Ubezpieczycielowi, który pokrył koszty najmu pojazdu zastępczego w ramach umowy ubezpieczenia
assistance, przysługuje na podstawie art. 828 § 1 KC roszczenie regresowe wobec ubezpieczyciela sprawcy
szkody – uznał Sąd Najwyższy.
W wyniku kolizji drogowej spowodowanej przez cudzoziemca Zakład Ubezpieczeń C., w którym miała wykupioną
polisę autocasco z dodatkową opcją assistance właścicielka drugiego auta uczestniczącego w wypadku – Anna R.,
musiał pokryć koszty szkody i holowania auta ubezpieczonej oraz koszty wynajmu auta zastępczego dla Anny R.
Ubezpieczyciel sprawcy zdarzenia „P.” S.A. (zastąpiony w toku procesu przez Polskie Biuro Ubezpieczeń
Komunikacyjnych) odmówił zrefundowania wynajmu auta zastępczego.
Sąd I instancji uwzględnił roszczenie Zakładu Ubezpieczeń „C.” uznając, że na podstawie art. 823 KC, stronie
powodowej przysługuje regresowe roszczenie do sprawcy – w tym wypadku jego ubezpieczyciela z polisy OC.
Rozpoznający apelację Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych sąd II instancji skierował do SN pytanie
prawne o następującej treści: „Czy ubezpieczycielowi, który we własnym zakresie pokrył koszty najmu pojazdu
w ramach umowy ubezpieczenia assistance, przysługuje na podstawie art. 828 § 1 KC roszczenie regresowe wobec
ubezpieczyciela sprawcy szkody?”.
W uzasadnieniu wskazano, że zastosowanie literalnej wykładni art. 828 § 1 KC oznacza, że podstawą regresu może
być jedynie wypłata odszkodowania, która jest ukierunkowana na naprawienie szkody ubezpieczającego. Natomiast
w tej sprawie nie nastąpiła zapłata odszkodowania, lecz wynagrodzenia za wykonaną usługę, bowiem umowa
assistance, w odróżnieniu od umowy ubezpieczenia auto-casco, polega na zobowiązaniu ubezpieczyciela do
wykonania usługi, a nie wypłaty odszkodowania.
Sąd wskazał również, że w przypadku uznania niedopuszczalności regresu ubezpieczeniowego statuującego rodzaj
subrogacji ustawowej, możliwość zastosowania tzw. subrogacji umownej, czyli wstąpienia w prawa zaspokojonego
wierzyciela na podstawie umowy zawartej pomiędzy tym wierzycielem a osobą trzecią. Za dopuszczalnością takiej
interpretacji przemawia zastosowanie zasady swobody umów. Niedopuszczalność takiego stanowiska uzasadniana
zaś jest natomiast tym, że w art. 518 KC wyczerpująco uregulowano wszystkie przypadki dopuszczalnej subrogacji,
jak również wykładnia historyczna związana z art. 178 KZ, który expressis verbis przewidywał umowne wstąpienie
w prawa wierzyciela.
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, w której stwierdził, że ubezpieczycielowi, który pokrył koszty najmu pojazdu
zastępczego w ramach umowy ubezpieczenia assistance, przysługuje na podstawie art. 828 § 1 KC
roszczenie regresowe wobec ubezpieczyciela sprawcy szkody. W uzasadnieniu wskazano, że zarówno
w orzecznictwie, jak i literaturze przyjmuje się, iż koszt poniesiony na samochód zastępczy jest częścią
szkody komunikacyjnej. Ma to miejsce również wtedy, gdy poszkodowany sam wynajął samochód zastępczy
(w ramach odpowiadających samochodowi jaki posiadał). Nie ma również przeszkód, aby taki najem odbywał
się poprzez umowę assistance. Dokonując literalnej wykładni art. 828 § 1 KC nie można pomijać, że istnieją
różne postacie wynagrodzenia szkody; nie tylko poprzez wypłatę pieniężną, ale też in natura. Brak
świadczenia pieniężnego nie jest argumentem pozwalającym na odmienne stanowisko od przedstawionej
uchwały.
Uchwała SN z 30.11.2016 r., III CZP 74/16