Wymóg przekazania kwoty darowizny na konto warunkiem zwolnienia od podatku
Kategoria: Prawo cywilne
Tematyka: darowizna, podatek od darowizn, udokumentowanie darowizny, warunki zwolnienia, środki pieniężne, rachunek bankowy, organy podatkowe, orzecznictwo sądowe
W publikacji omówiono problematykę warunków zwolnienia od podatku od darowizn w kontekście przekazania środków pieniężnych na konto bankowe. Przedstawiono interpretację organów podatkowych oraz orzecznictwo sądowe dotyczące udokumentowania darowizny oraz konieczności spełnienia określonych warunków prawnych. Analizując konkretne przypadki, wykazano konsekwencje braku odpowiedniego udokumentowania przekazania kwoty darowizny na konto nabywcy.
Warunku udokumentowania przekazania środków pieniężnych na rachunek bankowy nabywcy nie spełnia przekazanie tych środków obdarowanej w gotówce. W przepisie art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn wyraźnie określono, że przekazanie ma nastąpić na rachunek bankowy i to rachunek nabywcy – wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny. Anna S. zgłosiła do Urzędu Skarbowego w P. nabycie darowizny środków pieniężnych w wysokości 160 tys. zł, które przeznaczyła na zakup mieszkania. Do zgłoszenia dołączyła umowę zawartą z jej ojcem Robertem S. – jako darczyńcą. W odpowiedzi na wezwanie organu do dostarczenia potwierdzenia przelewu lub przekazu pocztowego w celu udokumentowania otrzymania darowizny środków pieniężnych, Anna S. wyjaśniła, że środki pieniężne zostały przekazane w obecności notariusza, sprzedającemu mieszkanie. Wskazała również, że nie jest możliwe okazanie przelewu środków tytułem otrzymanej darowizny, ponieważ rachunek bankowy jaki posiada jest rachunkiem wspólnym – jej i rodziców, a nie jest możliwe dokonanie przelewu w ramach jednego rachunku bankowego. Naczelnik Urzędu Skarbowego w P. na podstawie historii rachunku bankowego, otrzymanego od banku i wyjaśnień stron umowy darowizny ustalił, że tylko część darowanej kwoty – 19 tys. zł znajdowała się na wspólnym rachunku bankowym, zaś reszta darowanej kwoty przechowywana była w domu. Na tej podstawie organ uznał, że część darowizny w kwocie 19 tys. zł korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 4a PSpDarU. Natomiast darowizna tych środków pieniężnych, które były przechowywane przez darczyńców w domu, została wadliwie udokumentowana i tym samym nie spełniła warunku określonego w art. 4a ust. 1 pkt 2 PSpDarU i podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej. Dyrektor Izby Skarbowej w W. dostrzegł, że organ I instancji przy wyliczeniu podatku od spadków i darowizn nie uwzględnił zwolnienia z art. 4 ust. 1 pkt 5 PSpDarU, zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637,00 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274,00 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami. Anna S. spełniła te warunki, ponieważ nabyła w drodze darowizny środki pieniężne od ojca, które przeznaczyła, w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania, na nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Z uwagi na to organ uchylił w całości decyzję i ustalił podatek od spadków i darowizn w wysokości uwzględniającej kwotę wolną od podatku. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę podatniczki. Z mocy art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 PSpDarU, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw własnościowych przez m.in. zstępnych, jeżeli zgłoszą nabycie rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–8 i ust. 2 oraz udokumentują, w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darowizny są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1, ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Sąd wyjaśnił, że ustawodawca wyraźnie warunkuje zwolnienie od podatku od dwóch przesłanek: zgłoszenia nabycia w terminie miesiąca i udokumentowania. Z treści art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 PSpDarU nie wynika, by ustawodawca wartościował oba warunki zwolnienia podmiotowego, a mianowicie zgłoszenia i udokumentowania i by nadawał im różną moc prawną. Zdaniem sądu, to że art. 4a PSpDarU wprowadził zwolnienie podmiotowe nabycia rzeczy lub praw majątkowych członków najbliższej rodziny nie ma żadnego przełożenia na kwestię łagodzenia czy nawet zlikwidowania materialnoprawnych warunków tego zwolnienia. Z uzasadnienia projektu zmian w PSpDarU wynika wyraźnie, że tak obowiązek zgłoszenia, jak i obowiązek udokumentowania są warunkami zwolnienia i ich celem jest uszczelnienie systemu podatkowego, a więc kontrola przepływu środków pieniężnych i niespełnienie któregokolwiek z nich powoduje opodatkowanie nabywcy według I grupy podatkowej. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podatniczki uznając, że skorzystanie ze zwolnienia określonego w art. 4a ust. 1 pkt 2 PSpDarU uzależnione jest od spełnienia wszystkich wymienionych w nim warunków. Wymogu udokumentowania nabycia w drodze darowizny środków pieniężnych nie spełnia przekazanie pieniędzy w obecności notariusza do rąk obdarowanego, który wpłaca je na poczet ceny mieszkania. Wyrok NSA z 5.1.2017 r., II FSK 3600/14
Publikacja podsumowuje konieczność spełnienia warunków określonych przepisami prawa podatkowego w celu zwolnienia od podatku od darowizn, w tym udokumentowania przekazania środków pieniężnych na konto bankowe. Przedstawione są interpretacje organów podatkowych oraz orzecznictwo sądowe, które potwierdzają konieczność przestrzegania wymogów formalnych przy dokonywaniu darowizn, aby uniknąć konsekwencji podatkowych.