Wynagrodzenie i odszkodowanie za służebność przesyłu zwolnione z PIT
Kategoria: Prawo cywilne
Tematyka: NSA, odszkodowanie, wynagrodzenie, służebność przesyłu, podatek dochodowy, ulga podatkowa
NSA ostatecznie wyjaśnił kwestię zwolnienia z podatku dochodowego odszkodowań z tytułu utraty wartości nieruchomości na skutek ustanowienia służebności przesyłu. Sprawa ta dotyczyła sporu pomiędzy rolnikiem a fiskusem, gdzie rolnik otrzymał wynagrodzenie i odszkodowanie za ustanowienie służebności przesyłu na swojej nieruchomości. Fiskus początkowo nie zgadzał się z interpretacją rolnika, ale po ogólnej interpretacji Ministra Finansów zmienił swoje stanowisko. Ostatecznie NSA uznał, że ulga podatkowa dotyczy zarówno wynagrodzenia, jak i odszkodowania za służebność przesyłu.
NSA ostatecznie wyjaśnił kwestię zwolnienia z podatku dochodowego odszkodowań z tytułu utraty wartości nieruchomości na skutek ustanowienia służebności przesyłu. Do sporu będącego podstawą późniejszego orzeczenia doszło pomiędzy rolnikiem a fiskusem. Ten pierwszy wyraził zgodę na ustanowienie na swojej nieruchomości służebności przesyłu. Przez jego działkę miała zostać przeprowadzona linia wysokiego napięcia. Mężczyzna zgodził się zatem na rozlokowanie na swoim terenie słupów energetycznych oraz przewodów. Podpisując umowę z przedsiębiorstwem przesyłowym zgodził się na to, by w pasie o szerokości 70 m nie w bezpośrednim sąsiedztwie linii nie budować już żadnych nowych budynków, czy budowli, ani nie sadzić w tym miejscu drzew lub krzewów rosnących powyżej 5 m. Ponadto zaakceptował także konieczność wpuszczania na teren swojej działki ekipy remontowej, która miałaby dokonywać prac związanych z konserwacją i naprawami urządzeń przesyłowych. W zamian rolnik miał otrzymać od zakładu energetycznego jednorazowe wynagrodzenie i odszkodowanie w związku ze spadkiem wartości swojej nieruchomości. Mężczyzna chciał upewnić się, że w związku z uzyskaną na powyższej podstawie kwotą pieniędzy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia podatkowego, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 120 PDOFizU. Według tego przepisu wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej – w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Artykuł 21 ust. 1 pkt 120a PDOFizU dotyczy z kolei ulgi podatkowej od wynagrodzenia otrzymanego za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Stanowisko fiskusa było jednak inne. Na początku rozpatrywania sprawy organ podatkowy twierdził, że służebność przesyłu to nie służebność gruntowa i w omawianym przypadku nie można stosować przepisów przywołanych przez rolnika. Później jednak zmienił w pewnym zakresie wydaną opinię, na co wpływ miało pojawienie się ogólnej interpretacji Ministra Finansów z 21.5.2014 r. (DD3/033/126/CRS/14/RD-46264/14), w której wynagrodzenie z tytułu ustanowienia tych dwóch rodzajów służebności (gruntowej i przesyłu) należy traktować tak samo. Fiskus zmodyfikował zatem swoje stanowisko, ale tylko co do wynagrodzenia, pozostając przy starej opinii w zakresie odszkodowania za spadek wartości nieruchomości. Od tego drugiego nakazał rolnikowi zapłacić podatek dochodowy. Mężczyzna zaskarżył taką interpretację do WSA w Białymstoku. Sąd ten podzielił jego opinię i uznał, że ulga podatkowa powinna dotyczyć w takiej samej mierze wynagrodzenia, co i odszkodowania. Z taką opinią nie zgadzał się jednak fiskus. Sprawa trafiła zatem na wokandę NSA. Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 18.1.2017 r. (II FSK 3779-80/14, II FSK 3830/14, II FSK 3890/14 i II FSK 4090/14) podzielił opinię sądu niższej instancji. Organ zdecydował, że szersza niż wskazana przez fiskus interpretacja zastosowania przepisu z art. 21 ust. 1 pkt 120 i 120a jest tu jak najbardziej na miejscu. W związku z powyższym ulgą podatkową powinny zostać objęte zarówno wynagrodzenie, jak i odszkodowanie. Wyroki NSA z 18.1.2017 r. II FSK 3779/14, II FSK 3780/14, II FSK 3830/14, II FSK 3890/14, II FSK 4090/14
NSA w wyrokach z 18.1.2017 r. potwierdził, że ulga podatkowa obejmuje zarówno wynagrodzenie, jak i odszkodowanie za ustanowienie służebności przesyłu. Decyzja ta stanowi istotne wyjaśnienie dla podatników będących w podobnej sytuacji, gdzie z tytułu utraty wartości nieruchomości w związku z ustanowieniem służebności przesyłu mogą skorzystać z ulgi podatkowej.