NSA ostatecznie wyjaśnił kwestię zwolnienia z podatku dochodowego odszkodowań z tytułu utraty wartości
nieruchomości na skutek ustanowienia służebności przesyłu.
Do sporu będącego podstawą późniejszego orzeczenia doszło pomiędzy rolnikiem a fiskusem. Ten pierwszy wyraził
zgodę na ustanowienie na swojej nieruchomości służebności przesyłu. Przez jego działkę miała zostać
przeprowadzona linia wysokiego napięcia. Mężczyzna zgodził się zatem na rozlokowanie na swoim terenie słupów
energetycznych oraz przewodów. Podpisując umowę z przedsiębiorstwem przesyłowym zgodził się na to, by w pasie
o szerokości 70 m nie w bezpośrednim sąsiedztwie linii nie budować już żadnych nowych budynków, czy budowli, ani
nie sadzić w tym miejscu drzew lub krzewów rosnących powyżej 5 m. Ponadto zaakceptował także konieczność
wpuszczania na teren swojej działki ekipy remontowej, która miałaby dokonywać prac związanych z konserwacją
i naprawami urządzeń przesyłowych. W zamian rolnik miał otrzymać od zakładu energetycznego jednorazowe
wynagrodzenie i odszkodowanie w związku ze spadkiem wartości swojej nieruchomości.
Mężczyzna chciał upewnić się, że w związku z uzyskaną na powyższej podstawie kwotą pieniędzy będzie mógł
skorzystać ze zwolnienia podatkowego, wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 120 PDOFizU. Według tego przepisu wolne
od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód),
posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu ustanowienia służebności gruntowej –
w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji
dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy
urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce
nieruchomościami. Artykuł 21 ust. 1 pkt 120a PDOFizU dotyczy z kolei ulgi podatkowej od wynagrodzenia
otrzymanego za ustanowienie służebności przesyłu w rozumieniu przepisów prawa cywilnego.
Stanowisko fiskusa było jednak inne. Na początku rozpatrywania sprawy organ podatkowy twierdził, że służebność
przesyłu to nie służebność gruntowa i w omawianym przypadku nie można stosować przepisów przywołanych przez
rolnika. Później jednak zmienił w pewnym zakresie wydaną opinię, na co wpływ miało pojawienie się ogólnej
interpretacji Ministra Finansów z 21.5.2014 r. (DD3/033/126/CRS/14/RD-46264/14), w której wynagrodzenie z tytułu
ustanowienia tych dwóch rodzajów służebności (gruntowej i przesyłu) należy traktować tak samo. Fiskus
zmodyfikował zatem swoje stanowisko, ale tylko co do wynagrodzenia, pozostając przy starej opinii w zakresie
odszkodowania za spadek wartości nieruchomości. Od tego drugiego nakazał rolnikowi zapłacić podatek dochodowy.
Mężczyzna zaskarżył taką interpretację do WSA w Białymstoku. Sąd ten podzielił jego opinię i uznał, że ulga
podatkowa powinna dotyczyć w takiej samej mierze wynagrodzenia, co i odszkodowania. Z taką opinią nie zgadzał
się jednak fiskus. Sprawa trafiła zatem na wokandę NSA.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 18.1.2017 r. (II FSK 3779-80/14, II FSK 3830/14, II FSK 3890/14 i II
FSK 4090/14) podzielił opinię sądu niższej instancji. Organ zdecydował, że szersza niż wskazana przez fiskus
interpretacja zastosowania przepisu z art. 21 ust. 1 pkt 120 i 120a jest tu jak najbardziej na miejscu. W związku
z powyższym ulgą podatkową powinny zostać objęte zarówno wynagrodzenie, jak i odszkodowanie.
Wyroki NSA z 18.1.2017 r. II FSK 3779/14, II FSK 3780/14, II FSK 3830/14, II FSK 3890/14, II FSK 4090/14