Spór na tle odzyskania jednej z warszawskich kamienic wymagał uzyskania opinii Sądu Najwyższego.
Chodziło o budynek, w którym byli właściciele odzyskali 10 lokali, a w którym pozostałe 6 mieszkań zostało
wykupionych przez aktualnych lokatorów.
Problem powstał przy próbie odzyskania od miasta przez spadkobierców dekretowca zapłaty za bezumowne
korzystanie z nieruchomości przez okres 10 lat. Magistrat nie chciał zapłacić oczekiwanej kwoty 600 tys. zł, zatem
spór trafił do Sądu Okręgowego w Warszawie. Choć powództwo zostało oddalone, prawomocni właściciele
nieruchomości złożyli apelację. Sąd Apelacyjny w Warszawie nabrał wątpliwości, kto powinien być adresatem
roszczeń spadkobierców byłych właścicieli.
W związku z powyższym zwrócił się do SN z następującym pytaniem: „Czy samoistny posiadacz jest legitymowany
biernie w sprawie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości (art. 224 i 225 KC) wówczas
gdy oddał nieruchomość w posiadanie zależne?”.
SN w pełnym składzie orzekł 19.4.2017 r. (III CZP 84/16), że korzystanie z nieruchomości przez posiadacza
samoistnego, który oddał rzecz do używania najemcy, polega wyłącznie na pobieraniu pożytków cywilnych (art. 224
i 225 KC). Oznacza to, że w omawianym przypadku od magistratu obecni właściciele mogą domagać się jedynie
zwrotu pobieranych przez miasto czynszów, natomiast roszczenia o bezumowne korzystanie z nieruchomości
powinny być kierowane bezpośrednio do lokatorów.
Orzecznictwo w tym względzie dotychczas było niejednolite, a omawiany wyrok istotnie wpływa na sytuację tak
faktycznych mieszkańców niegdyś wywłaszczonych nieruchomości, jak i na spadkobierców dekretowców, czy też
handlarzy, którzy wykupili ich roszczenia. Zdaniem ekspertów decyzja SN w konsekwencji spowoduje, że znacznie
zmienią się proporcje opłat wnoszonych z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości przez miasto i przez
najemców. Wyrok może także spowodować wiele komplikacji natury praktycznej, takich jak trudności z wystąpieniem
z roszczeniem wobec lokatora, któremu trzeba będzie udowodnić działanie w złej wierze. Specjaliści obawiają się, że
nowe orzecznictwo może spowodować falę nacisków na lokatorów, zmierzającą do przymuszenia ich do
wyprowadzki z nieruchomości odzyskanych przez spadkobierców byłych właścicieli.
Uchwała (7) SN z 19.4.2017 r.III CZP 84/16