Do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony
środowiska (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 519 ze zm.; dalej jako: PrOchrŚrod) wystarczające jest złożenie
przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej – stwierdził w uchwale Sąd
Najwyższy
Grażyna W. domagała się od właściciela lotniska w B. odszkodowania w wysokości 120 tys. zł, z czego 75 tys. zł
z powodu zmniejszenia wartości nieruchomości, zaś 45 tys. zł w celu poprawy akustyki domu. Jej dom jest położony
w strefie ograniczonego użytkowania ustanowionej wokół lotniska przez Sejmik Województwa Małopolskiego.
Zgodnie z art. 129 ust. 1, 2 i 4 PrOchrŚrod, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości
korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się
niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.
W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za
poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Z roszczeniem można wystąpić
w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie
sposobu korzystania z nieruchomości.
Właścicielka nieruchomości z żądaniem odszkodowania wystąpiła bezpośrednio do sądu składając wniosek
z zawezwaniem do próby ugodowej. Wniosek o naprawienie szkody z zawezwaniem do próby ugodowej sąd
przekazał Lotnisku B., ale nastąpiło to o upływie dwuletniego okresu na wnoszenie roszczeń. Lotnisko uznało, że
roszczenie jest niedopuszczalne z uwagi na upływ terminu. Wówczas Grażyna W. wystąpiła z pozwem do sądu, który
zasądził na jej rzecz odszkodowanie w kwocie 40 tys. zł na cele związane z poprawą akustyki domu. Sąd uznał
bowiem, że dla zachowania terminu wystarczające jest zgłoszenie zobowiązanemu wezwania do naprawienia
szkody.
Sąd II instancji skierował do SN pytanie prawne w celu rozstrzygnięcia: „Czy dla zachowania terminu, o którym
mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 519)
wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej czy też
doręczenie tego wniosku obowiązanemu?”.
Sad II instancji wskazał, że termin określony w art. 129 ust. 4 PrOchrŚrod jednolicie jest postrzegany jako termin
zawity (zob. wyrok SN z 4.12.2013 r., II CSK 161/13, OSNC-ZD Nr B/2015, poz. 16). Rozbieżności pojawiają się przy
ocenie jakie działania poszkodowanego uznać należy za wystarczające do dochowania tego terminu.
W orzecznictwie wyrażono pogląd, że stwierdzenie, czy sprawa ma charakter sporny, jest możliwe po wezwaniu
obowiązanego do spełnienia przewidzianego ustawą obowiązku i wyrażeniu przez niego stanowiska, także po
wniesieniu pozwu (zob. wyrok SN z 29.11.2012 r., II CSK 254/12, 
).
Prezentowane jest również stanowisko odmienne. Przyjmuje się, że w razie gdy nośnikiem oświadczenia
o zgłoszeniu roszczenia związanego z ograniczeniem korzystania z nieruchomości jest pozew lub inne pismo
procesowe, do dochowania terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 PrOchrŚrod konieczne jest, aby przed jego
upływem pozew lub to pismo zostały doręczone obowiązanemu, nie wystarcza zaś to, że przed tym upływem
powództwo zostanie wytoczone lub pismo zostanie wniesione do sądu (zob. wyrok SN z 2.10.2015 r., II CSK 720/14,
niepubl.).
Sąd wskazał również na koncepcję możliwości zastosowania przepisów o przerwaniu biegu przedawnienia do
terminów o charakterze materialnoprawnym. W orzecznictwie wyrażany jest pogląd o dopuszczalności stosowania
m.in. art. 123 § 1 pkt 1 KC do terminu zawitego, ale w drodze tzw. ostrożnej analogii, w znacznie ograniczonym
zakresie i z zastrzeżeniami uwzględniającymi charakter i funkcje określonego terminu zawitego (zob. wyrok SN
z 21.7.2016 r., II CSK 575/15, OSNC Nr 4/2017, poz. 49).
Sąd Najwyższy stwierdził, że do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4
PrOchrŚrod, wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby
ugodowej.
Uchwała SN z 15.9.2017 r., III CZP 37/17