Termin do wniesienia roszczeń wobec lotniska w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości
Kategoria: Prawo cywilne
Tematyka: roszczenia, lotnisko, ochrona środowiska, nieruchomość, ograniczenie sposobu korzystania, terminy, sąd, próba ugodowa, odszkodowanie, zachowanie terminu, interpretacje sądowe
Do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Artykuł omawia sytuację, w której właścicielka nieruchomości domagała się odszkodowania od lotniska w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości. W publikacji analizowane są kwestie dotyczące terminu na wnoszenie roszczeń oraz interpretacje sądowe dotyczące tego zagadnienia.
Do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 519 ze zm.; dalej jako: PrOchrŚrod) wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej – stwierdził w uchwale Sąd Najwyższy Grażyna W. domagała się od właściciela lotniska w B. odszkodowania w wysokości 120 tys. zł, z czego 75 tys. zł z powodu zmniejszenia wartości nieruchomości, zaś 45 tys. zł w celu poprawy akustyki domu. Jej dom jest położony w strefie ograniczonego użytkowania ustanowionej wokół lotniska przez Sejmik Województwa Małopolskiego. Zgodnie z art. 129 ust. 1, 2 i 4 PrOchrŚrod, jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Z roszczeniem można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Właścicielka nieruchomości z żądaniem odszkodowania wystąpiła bezpośrednio do sądu składając wniosek z zawezwaniem do próby ugodowej. Wniosek o naprawienie szkody z zawezwaniem do próby ugodowej sąd przekazał Lotnisku B., ale nastąpiło to o upływie dwuletniego okresu na wnoszenie roszczeń. Lotnisko uznało, że roszczenie jest niedopuszczalne z uwagi na upływ terminu. Wówczas Grażyna W. wystąpiła z pozwem do sądu, który zasądził na jej rzecz odszkodowanie w kwocie 40 tys. zł na cele związane z poprawą akustyki domu. Sąd uznał bowiem, że dla zachowania terminu wystarczające jest zgłoszenie zobowiązanemu wezwania do naprawienia szkody. Sąd II instancji skierował do SN pytanie prawne w celu rozstrzygnięcia: „Czy dla zachowania terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 519) wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej czy też doręczenie tego wniosku obowiązanemu?”. Sad II instancji wskazał, że termin określony w art. 129 ust. 4 PrOchrŚrod jednolicie jest postrzegany jako termin zawity (zob. wyrok SN z 4.12.2013 r., II CSK 161/13, OSNC-ZD Nr B/2015, poz. 16). Rozbieżności pojawiają się przy ocenie jakie działania poszkodowanego uznać należy za wystarczające do dochowania tego terminu. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że stwierdzenie, czy sprawa ma charakter sporny, jest możliwe po wezwaniu obowiązanego do spełnienia przewidzianego ustawą obowiązku i wyrażeniu przez niego stanowiska, także po wniesieniu pozwu (zob. wyrok SN z 29.11.2012 r., II CSK 254/12, ). Prezentowane jest również stanowisko odmienne. Przyjmuje się, że w razie gdy nośnikiem oświadczenia o zgłoszeniu roszczenia związanego z ograniczeniem korzystania z nieruchomości jest pozew lub inne pismo procesowe, do dochowania terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 PrOchrŚrod konieczne jest, aby przed jego upływem pozew lub to pismo zostały doręczone obowiązanemu, nie wystarcza zaś to, że przed tym upływem powództwo zostanie wytoczone lub pismo zostanie wniesione do sądu (zob. wyrok SN z 2.10.2015 r., II CSK 720/14, niepubl.). Sąd wskazał również na koncepcję możliwości zastosowania przepisów o przerwaniu biegu przedawnienia do terminów o charakterze materialnoprawnym. W orzecznictwie wyrażany jest pogląd o dopuszczalności stosowania m.in. art. 123 § 1 pkt 1 KC do terminu zawitego, ale w drodze tzw. ostrożnej analogii, w znacznie ograniczonym zakresie i z zastrzeżeniami uwzględniającymi charakter i funkcje określonego terminu zawitego (zob. wyrok SN z 21.7.2016 r., II CSK 575/15, OSNC Nr 4/2017, poz. 49). Sąd Najwyższy stwierdził, że do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 PrOchrŚrod, wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Uchwała SN z 15.9.2017 r., III CZP 37/17
Sąd Najwyższy stwierdził, że do zachowania dwuletniego terminu przewidzianego w art. 129 ust. 4 PrOchrŚrod, wystarczające jest złożenie przed jego upływem do sądu wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Publikacja porusza także kwestie interpretacyjne związane z zachowaniem terminu oraz możliwości przerwania biegu przedawnienia w przypadku terminów zawitych. Uchwała SN z 15.9.2017 r., III CZP 37/17 jest jednym z punktów odniesienia w tej tematyce.