Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości
Kategoria: Prawo cywilne
Tematyka: Sąd Najwyższy, wynagrodzenie, bezumowne korzystanie, nieruchomość, gazociąg, przedawnienie, działalność gospodarcza, spółka cywilna, hotel, uchwała SN
Sąd Najwyższy zajmując stanowisko w sprawie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwo gazownicze, rozważył sytuację współwłaścicieli hotelu, którym Spółka z o.o. bez tytułu prawnego wybudowała gazociąg na terenie nieruchomości. Sąd I instancji zasądził kwotę 31 tys. zł na rzecz właścicieli, uzasadniając to normami prawnymi dotyczącymi wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy. Spółka złożyła apelację, kwestionując przedawnienie roszczenia. SN podjął decyzję, że termin przedawnienia wynosi 3 lata, uwzględniając związek działalności gospodarczej z roszczeniem.
Sąd Najwyższy zajął stanowisko w sprawie dotyczącej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwo gazownicze. Ewa M. i Paweł G. są współwłaścicielami hotelu oraz nieruchomości, na której jest on wybudowany na zasadach wspólności łącznej wspólników spółki cywilnej. Na terenie nieruchomości P. Spółka z o.o. bez tytułu prawnego wybudowała gazociąg, z którego korzysta od 2000 r. Właściciele nieruchomości zażądali od przedsiębiorstwa przesyłowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w okresie od 2002 r. do 2013 r. Sąd I instancji zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 31 tys. zł. Jak wyjaśniono, w warunkach określonych normą z art. 224 § 2 KC i art. 225 KC, właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy. Posiadacz jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy bez względu na to, czy właściciel rzeczy, nie korzystając z niej, poniósł jakąkolwiek stratę i niezależnie od tego, czy posiadacz faktycznie korzystał z rzeczy, odnosząc wymierną korzyść. W ocenie sądu, powodowie w znacznym zakresie zostali ograniczeni w korzystaniu z części nieruchomości. Posadowienie sieci gazowej na nieruchomości, chociażby pod powierzchnią gruntu, zakłóca i ogranicza władztwo nad nieruchomością w sposób uprawniający do żądania wypłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. Spółka wniosła apelację zarzuciając sprawie przedawnienie, a sąd II instancji rozpatrując okoliczności sporu nabrał wątpliwości i przedstawił SN pytanie prawne w celu rozstrzygnięcia – czy roszczenie wspólników spółki cywilnej będących osobami fizycznymi, którzy na nieruchomości wchodzącej w skład ich majątku wspólnego prowadzą hotel, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości w związku z przebiegiem przez nią gazociągu należącego do przedsiębiorcy przesyłowego, przedawnia się w terminie 3 czy 10 lat? Zgodnie z art. 118 KC, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat 10, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że badając, czy konkretne roszczenie przedsiębiorcy jest związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, przyjąć należy, iż będzie tak zawsze wtedy, gdy wykazuje ono związek funkcjonalny z tą działalnością (zob. uchwała SN z 16.9.2010 r., III CZP 44/10). Sąd podkreślił też, że w odniesieniu do spółki z o.o. i bezumownego korzystania z urządzeń przesyłowych SN przyjął, że roszczenie spółki jest związane z jej działalnością gospodarczą i zastosował 3-letni termin przedawnienia (zob. wyrok SN z 19.10.2011 r., II CSK 80/11). W uchwale z 12.5.2017 r. (III CZP 5/17) SN uznał, że roszczenie osób fizycznych, wspólników spółki cywilnej, którzy na nieruchomości wchodzącej w skład ich majątku wspólnego prowadzą hotel, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości w związku z przebiegiem przez nią gazociągu należącego do przedsiębiorcy przesyłowego, przedawnia się w terminie 3 lat. Sąd stwierdził, że w judykaturze i doktrynie przeważa pogląd, że ustalenie zakresu działalności gospodarczej musi odbyć się na gruncie art. 118 KC i nie można przenosić tej definicji z innych ustaw. Prowadzenie hotelu na nieruchomości stanowiącej współwłasność łączną jest działalnością gospodarczą. Tego typu działalność ma charakter stały, jest podporządkowana regułom opłacalności i zysku, jest prowadzona na własny rachunek, polega na uczestniczeniu w obrocie gospodarczym, czyli odpowiada tym przesłankom, które zostały wyrażone w uchwale SN (zob. uchwała SN(7) z 18.6.1991 r., III CZP 40/91, OSNC Nr 2/1992, poz. 17). SN uznał, że związek z działalnością gospodarczą w tej sprawie istnieje, wspólnicy spółki cywilnej są bowiem ograniczeni w prowadzeniu swej działalności gospodarczej na skutek istnienia gazociągu. III CZP 44/10, II CSK 80/11, III CZP 5/17, III CZP 40/91
Sąd Najwyższy uznał, że roszczenie wspólników spółki cywilnej o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w związku z gazociągiem przedawnia się w terminie 3 lat. Podkreślił, że prowadzenie hotelu na nieruchomości stanowi działalność gospodarczą, związując to z art. 118 KC. Związanie z działalnością gospodarczą potwierdziły uchwały SN oraz orzecznictwo.