TS orzekł, że art. 12 ust. 4 dyrektywy 2011/7 należy interpretować w ten sposób, iż państwa członkowskie
mogą wykluczyć z zakresu stosowania tej dyrektywy opóźnienia w płatnościach w ramach wykonywania
umowy zawartej przed dniem 16.3.2013 r., nawet jeśli te opóźnienia występują po tym terminie.
P. Zarski i A. Stadnicki są przedsiębiorcami, którzy zawarli 20.9.2010 r. umowę najmu na czas nieokreślony. Na jej
podstawie A. Stadnicki korzystał z pomieszczeń biurowych należących do wynajmującego P. Zarskiego, w zamian za
zapłatę czynszu. Wynajmujący zażądał od najemcy zapłaty rekompensaty w stałej kwocie 40 euro tytułem kosztów
odzyskania czynszu zapłaconego z opóźnieniem w okresie od 9.4.2014 r. do lutego 2015 r. Sąd Rejonowy dla m.st.
Warszawy oddalił powództwo P. Zarskiego oparte na art. 10 ust. 1 ustawy z 8.3.2013 r. o terminach zapłaty
w transakcjach handlowych (dalej jako: TermZapłU). Uznał, że zgodnie z art. 15 TermZapłU ta ustawa nie ma
zastosowania do umów zawartych przed 28.4.2013 r. Od tego orzeczenia P. Zarski wniósł apelację do Sądu
Okręgowego w Warszawie.
W pytaniach prejudycjalnych Sąd Okręgowy w Warszawie zmierzał do ustalenia, czy art. 12 ust. 4 dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z 16.2.2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach
w transakcjach handlowych należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie mogą wykluczyć z zakresu
stosowania tej dyrektywy opóźnienia w realizacji płatności w ramach wykonania umowy zawartej przed 16.3.2013 r.,
nawet jeśli te opóźnienia mają miejsce po tym terminie lub jeśli te płatności stanowią transakcje handlowe, które
muszą należeć do czasowego zakresu stosowania tej dyrektywy?
Transpozycja dyrektywy 2011/7 do polskiego porządku prawnego została dokonana w TermZapłU. Artykuł 12 ust. 4
dyrektywy 2011/7 zezwala państwom członkowskim na określenie, czy wykluczają z zakresu stosowania tego aktu
umowy zawarte przed 16.3.2013 r.
Zgodnie z orzecznictwem TS zarówno względy jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasada równości wskazują
na to, że treści unijnego przepisu, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla
określenia swego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię (wyrok
Nikiforidis, C-135/15, pkt 28).
W art. 12 ust. 4 dyrektywy 2011/7 nie zawarto odesłania do prawa państw członkowskich, zatem TS stwierdził, że
należy go interpretować w sposób autonomiczny i jednolity. Takiej wykładni należy dokonać jednocześnie
z uwzględnieniem wykładni językowej tego przepisu oraz interpretacji systemowej i celowościowej tej dyrektywy
(wyrok Kovalkovas, C-477/16 PPU, pkt 33).
Trybunał wskazał, że w art. 12 ust. 4 dyrektywy 2011/7 unijny prawodawca posłużył się wyrażeniem „umowy
zawarte”, a nie „transakcje handlowe”, stosowanym w innych przepisach tej dyrektywy. Tak więc bez konieczności
ustalenia, czy pojęcie „transakcji handlowej” może oznaczać – jak wydaje się sugerować sąd odsyłający – sposoby
wykonania umowy, TS stwierdził, że to wyrażenie zostało celowo użyte podczas określania zakresu możliwości
przyznanej państwom członkowskim w art. 12 ust. 4 dyrektywy 2011/7. W ocenie TS analiza treści tego przepisu
prowadzi do wniosku, że unijny prawodawca, posługując się wyrażeniem „zawarte umowy”, zamierzał pozwolić
państwom członkowskim na wyłączenie z zakresu stosowania dyrektywy 2011/7 stosunków umownych zawartych
przed 16.3.2013 r. w całości, w tym również skutków wynikających z tych stosunków zachodzących po tym terminie.
Trybunał podkreślił, że powyższa wykładnia jest wsparta przez zakres art. 13 dyrektywy 2011/7. W art. 13 uchylono
dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/35/WE z 29.6.2000 r. w sprawie zwalczania opóźnień
w płatnościach w transakcjach handlowych, ze skutkiem od 16.3.2013 r. Jednak dyrektywa 2000/35 ma nadal
zastosowanie do umów zawartych przed tym terminem, do których dyrektywa 2011/7 nie ma zastosowania zgodnie
z jej art. 12 ust. 4. Trybunał stwierdził, że jeśli państwo członkowskie skorzystało z możliwości przyznanej mu w art.
12 ust. 4 dyrektywy 2011/7, umowy zawarte przed 16.3.2013 r. podlegają, z zastrzeżeniem art. 6 ust. 3 lit. b)
dyrektywy 2000/35, przepisom tej ostatniej dyrektywy, w tym również w zakresie ich przyszłych skutków, niezależnie
od okoliczności faktycznej, że ta ostatnia dyrektywa została zasadniczo uchylona w tym samym dniu. Trybunał
podkreslił, że te umowy nie mogą jednocześnie podlegać przepisom dyrektywy 2000/35 i dyrektywy 2011/7.
Trybunał uznał, że z powyższego wynika, iż spory dotyczące płatności wymagalnych po 16.3.2013 r. nie mogą
podlegać przepisom dyrektywy 2011/7 w przypadku, gdy umowa, na podstawie której mają zostać dokonane
płatności, została zawarta przed tą datą i dane państwo członkowskie skorzystało z możliwości przewidzianej w art.
12 ust. 4 dyrektywy 2011/7.





Reasumując TS orzekł, że art. 12 ust. 4 dyrektywy 2011/7 należy interpretować w ten sposób, iż państwa
członkowskie mogą wykluczyć z zakresu stosowania tej dyrektywy opóźnienia w płatnościach w ramach
wykonywania umowy zawartej przed dniem 16.3.2013 r., nawet jeśli te opóźnienia występują po tym terminie.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie
Wyrok TS z 1.6.2017 r., Zarski, C-330/16