Termin przedawnienia roszczeń konsumenta
Kategoria: Prawo cywilne
Tematyka: termin przedawnienia, roszczenia konsumenta, dyrektywa 1999/44/WE, sprzedawca, konsument, towar używany
TS orzekł, że przepisy dotyczące terminu przedawnienia roszczeń konsumenta powinny być zgodne z dyrektywą 1999/44/WE. Sprzedawca i konsument nie mogą uzgodnić terminu krótszego niż 2 lata od dostawy towaru, chyba że chodzi o używany towar, gdzie minimalny okres odpowiedzialności sprzedawcy wynosi 1 rok. Warto zauważyć, że termin przedawnienia nie zależy od okresu odpowiedzialności sprzedawcy.
TS orzekł, że przepisy art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ak. 2 dyrektywy 1999/44 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu państwa członkowskiego, które dopuszcza, aby termin przedawnienia roszczenia konsumenta był krótszy niż 2 lata od dostawy towaru, jeżeli to państwo członkowskie skorzystało z możliwości przewidzianej w drugim z tych przepisów, a sprzedawca i konsument uzgodnili okres odpowiedzialności sprzedawcy za dany towar używany krótszy niż 2 lata, a konkretnie 1 rok. We wrześniu 2010 r. Ch. Ferenschild, obywatel niderlandzki zamieszkały w Belgii, kupił używany samochód od JPC Motor SA za cenę 14 000 euro. Jednak belgijski wydział rejestracji pojazdów odmówił rejestracji pojazdu, ponieważ był on umieszczony w systemie informacji Schengen jako skradziony. W październiku 2010 r. zostało to zgłoszone JPC Motor przez ubezpieczyciela, z którym Ch. Ferenschild zawarł ubezpieczenie ochrony prawnej. Ubezpieczyciel uznał odpowiedzialność sprzedawcy ponieważ pojazd miał ukrytą wadę o charakterze użytkowym i wezwał sprzedawcę do odbioru pojazdu oraz zwrotu ceny sprzedaży. W wyniku działań podjętych przez JPC Motor okazało się, że to dokumenty pojazdu – a nie sam pojazd – zostały skradzione w celu „zalegalizowania” we Włoszech podobnego pojazdu nielegalnego pochodzenia. W styczniu 2011 r. pojazd nabyty przez Ch. Ferenschilda mógł zostać zgodnie z przepisami zarejestrowany przez wydział rejestracji pojazdów. W październiku 2011 r. doradca Ch. Ferenschilda wezwał JPC Motor do zapłacenia jego klientowi odszkodowania za szkodę poniesioną wskutek braku zgodności spornego pojazdu. Ponieważ JPC Motor odmówił wypłaty odszkodowania podnosząc, że reklamacja została złożona po upływie odpowiedniego okresu. Następnie Ch. Ferenschild wniósł powództwo przeciwko tej spółce w celu uzyskania odszkodowania za szkody poniesione z powodu braku zgodności spornego pojazdu. Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dążył do ustalenia, czy art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ak. 2 dyrektywy 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 25.5.1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu państwa członkowskiego, które dopuszcza, aby termin przedawnienia roszczenia konsumenta był krótszy niż 2 lata od dostawy towaru, jeżeli to państwo skorzystało z możliwości przewidzianej w drugim z tych przepisów, a sprzedawca i konsument uzgodnili okres odpowiedzialności sprzedawcy za dany towar używany krótszy niż 2 lata? W art. 5 w ust. 1 zd. 1 dyrektywy 1999/44 uregulowano termin dotyczący okresu odpowiedzialności sprzedawcy. Odnosi się on do czasu, w którym pojawienie się braku zgodności danego towaru uruchamia odpowiedzialność sprzedawcy przewidzianą w art. 3 tej dyrektywy i w konsekwencji powoduje powstanie praw, jakie zostały uregulowane w tym ostatnim przepisie na rzecz konsumenta. Ten okres odpowiedzialności sprzedawcy, co do zasady, wynosi 2 lata od daty dostawy towaru. Natomiast termin, do którego odnosi się art. 5 ust. 1 zd. 2 dyrektywy 1999/44, jest terminem przedawnienia odpowiadającym okresowi, w którym konsument może faktycznie wykonać swoje prawa powstałe w okresie odpowiedzialności sprzedawcy względem tego ostatniego. Rzecznik generalny stwierdził, że podczas gdy art. 5 ust. 1 dyrektywy 1999/44 nakazuje ustanowienie okresu odpowiedzialności sprzedawcy, który zasadniczo wynosi przynajmniej 2 lata od daty dostawy towaru, ten przepis pozostawia państwom członkowskim decyzję co do wprowadzenia terminu przedawnienia roszczenia konsumenta (pkt 52 opinii). Trybunał wskazał, że z art. 5 ust. 1 zd. 2 w zw. z motywem 17 dyrektywy 1999/44 wynika, iż w sytuacji, gdy termin przedawnienia został wprowadzony do prawa krajowego, nie może on upłynąć w ciągu 2 lat od dostawy danego towaru, i to nawet wówczas, gdy na podstawie prawa krajowego ten termin nie rozpoczyna biegu od daty dostawy danego towaru. Zdaniem TS z powyższych rozważań wynika, że aby zapewnić jednolity minimalny poziom ochrony konsumentów w kontekście rynku wewnętrznego, w szczególności zgodnie z art. 1 ust. 1 dyrektywy 1999/44, wprowadziła ona, na podstawie art. 5 ust. 1, dwa odrębne terminy dotyczące: odpowiedzialności sprzedawcy i przedawnienia. Każdy z nich, co do zasady, obligatoryjnie wynosi przynajmniej 2 lata od daty dostawy danego towaru. Trybunał stwierdził, że wiążący charakter tego podstawowego minimalnego okresu trwania potwierdza art. 7 ust. 1 ak. 1 w zw. z motywem 7 dyrektywy 1999/44. Na podstawie tego przepisu strony, co do zasady, nie mogą odstąpić od niego w umowie, a państwa członkowskie mają czuwać nad jego przestrzeganiem (wyrok Faber, C-497/13, pkt 55). Rzecznik generalny uznał, że art. 5 ust. 1 dyrektywy 1999/44 pozwala na stwierdzenie braku związku pomiędzy długością okresu odpowiedzialności sprzedawcy a wymiarem ewentualnego terminu przedawnienia (pkt 53 opinii). Artykuł 5 ust. 1 zd. 2 nie odsyła do zd. 1 tego przepisu. Zatem ten przepis nie uzależnia długości ewentualnego terminu przedawnienia od długości okresu odpowiedzialności sprzedawcy. Trybunał stwierdził, że termin przedawnienia wynoszący przynajmniej 2 lata od dostawy towaru stanowi istotny element ochrony konsumentów zagwarantowany przez dyrektywę 1999/44, ale długość tego terminu nie zależy od długości okresu odpowiedzialności sprzedawcy. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ak. 2 dyrektywy 1999/44 państwa członkowskie mogą postanowić, iż w przypadku towarów używanych sprzedawca i konsument mogą uzgodnić krótszy okres odpowiedzialności sprzedawcy niż ustanowiony w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy, przy czym nie może być on krótszy niż jeden rok. Trybunał stwierdził, że art. 7 ust. 1 ak. 2 dyrektywy 1999/44 nie dotyczy terminu przedawnienia, lecz wyłącznie okresu odpowiedzialności sprzedawcy, takiego jak wskazany w art. 5 ust. 1 zd. 1. Różne wersje językowe art. 7 ust. 1 ak. 2 dyrektywy 1999/44, m.in. w językach hiszpańskim, angielskim, francuskim i włoskim, odnoszą się do „odpowiedzialności sprzedawcy”. Ponadto, w wersji w języku niemieckim brzmienie tego przepisu jest w tym zakresie jeszcze wyraźniejsze. Podczas gdy w zd. 1 tego przepisu przewidziano możliwość ograniczenia, dla towarów używanych, okresu, w jakim sprzedawca ponosi odpowiedzialność zgodnie z art. 5 ust. 1 tej dyrektywy (der Verkäufer weniger lange haftet als in Artikel 5 Absatz 1 vorgesehen), w jego zd. 2 wskazano jednoznacznie, że ta możliwość dotyczy okresu odpowiedzialności sprzedawcy (diese kürzere Haftungsdauer). Ponadto taką interpretację potwierdza motyw 16 tej dyrektywy, w zakresie, w jakim wskazuje on, że w odniesieniu do towarów używanych państwa członkowskie mogą umożliwić stronom uzgodnienie krótszego „okresu odpowiedzialności”. Trybunał wskazał, że okres odpowiedzialności sprzedawcy wynoszący 2 lata od dostawy towaru, taki jak przewidziany w art. 5 ust. 1 zd. 1 dyrektywy 1999/44, stanowi termin bezwzględnie wiążący, od którego strony umowy, co do zasady, nie mogą odstąpić. Zatem art. 7 ust. 1 ak. 2 tej dyrektywy – zgodnie z którym państwa członkowskie mogą postanowić, iż w przypadku towarów używanych strony mogą uzgodnić krótszy okres odpowiedzialności sprzedawcy, wynoszący przynajmniej jeden rok – jest przepisem stanowiącym wyjątek, który należy interpretować w sposób ścisły (wyrok González Alonso, C-166/11, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo). W ocenie TS możliwość uregulowania przez państwa członkowskie, w przypadku towarów używanych, że strony mogą ograniczyć okres odpowiedzialności sprzedawcy do roku od dostawy towaru, nie dopuszcza opcji, aby państwa członkowskie także postanowiły, iż strony mogą ograniczyć termin przedawnienia określony w art. 5 ust. 1 zd. 2 tej dyrektywy. Trybunał podkreślił, że państwa członkowskie powinny przestrzegać minimalnego poziomu ochrony konsumentów przewidzianego w dyrektywie 1999/44. Zatem nawet jeśli, zgodnie z art. 8 ust. 2 w zw. z motywem 24 tej dyrektywy, państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyjęcia lub utrzymania w mocy surowszych przepisów w obszarze objętym tą dyrektywą dla zapewnienia nawet wyższego poziomu ochrony konsumentów, to nie mogą one naruszać gwarancji przewidzianych przez unijnego prawodawcę (wyrok Quelle, C-404/06, pkt 36). Trybunał stwierdził, że sporny przepis krajowy, który pozwoliłby, aby ograniczenie okresu odpowiedzialności sprzedawcy do jednego roku oznaczało skrócenie terminu przedawnienia, jaki przysługuje konsumentowi, powodowałby niższy poziom jego ochrony i naruszałby gwarancje, jakie mu przysługują zgodnie z dyrektywą 1999/44. Reasumując TS orzekł, że przepisy art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ak. 2 dyrektywy 1999/44 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu państwa członkowskiego, które dopuszcza, aby termin przedawnienia roszczenia konsumenta był krótszy niż 2 lata od dostawy towaru, jeżeli to państwo członkowskie skorzystało z możliwości przewidzianej w drugim z tych przepisów, a sprzedawca i konsument uzgodnili okres odpowiedzialności sprzedawcy za dany towar używany krótszy niż 2 lata, a konkretnie 1 rok. Autorka jest doktorem nauk prawnych, ekspertem ds. prawa gospodarczego, WPiA UKSW w Warszawie Wyrok TS z 13.7.2017 r., Ferenschild, C-133/16
TS wskazał, że państwa członkowskie nie mogą skracać terminu przedawnienia roszczeń konsumentów poniżej 2 lat od dostawy towaru zgodnie z dyrektywą 1999/44/WE. Interpretacja przepisów art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 ak. 2 wyklucza możliwość skrócenia terminu w przypadku używanych towarów.