W wypadku zatem, w którym spadkobierca w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości otrzymuje od
nabywcy udziału w spadku (udziału w nieruchomości wchodzącej do spadku) spłatę stanowiącą
równowartość (tak podnoszono we wniosku o udzielenie indywidualnej interpretacji przepisów prawa
podatkowego) udziału tego spadkobiercy w spadku, nie powstaje przyrost majątku rozumiany jako
zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów w tym majątku. (...) Zatem należy skonstatować, że
zniesienie współwłasności nieruchomości, w wyniku którego współwłaściciel (spadkobierca) w zamian za
udział we współwłasności nieruchomości otrzymuje spłatę, będącą jego równowartością, nie uzyskuje
przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a), nawet wówczas, gdyby inne przesłanki opodatkowania
dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości zostały spełnione.
Wyrok NSA z 28.7.2017 r., II FSK 1432/16
Z uzasadnienia:
Wyrokiem z 28.1.2016 r., I SA/Łd 1148/15, WSA w Łodzi uchylił zaskarżoną przez E.B. (zwaną dalej skarżącą)
indywidualną interpretację Ministra Finansów z 12.6.2015 r. w przedmiocie przepisów prawa podatkowego
dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty
w związku ze zniesieniem współwłasności. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd I instancji wynika, że we wniosku
z 6.3.2015 r. skarżąca podała, iż nieruchomość na mocy dziedziczenia ustawowego po M.B. nabyli:
• W.K.,
• M.H.,
• M.B., po 1/3 części każde z nich.
Po zmarłym 20.8.2011 r. M.B. spadek nabyły:
• H.B. – żona
• E.B. – córka, po 1/2 części spadku każda.
Po zmarłej 13.1.2012 r. M.H. spadek nabyła:
• W. K. (siostra),
•.B. – córka zmarłego brata spadkodawczyni – po 1/2 części każda z nich.
E.B. uiściła podatek od spadku. W.K. 12.12.2012 r. przekazała swoje udziały w nieruchomościach na mocy umowy
darowizny A.P.W konsekwencji współwłaścicielkami nieruchomości stały się: A.P. w 3/6 części, E.B. w 2/6 części
oraz H.B. w 1/6 części. Pierwotnie nieruchomość stanowiąca własność M.B. oraz położony na niej budynek
mieszkalny stanowiły jedną nieruchomość, a następnie w budynku wydzielono dwa lokale stanowiące odrębne
nieruchomości. Dnia 28.5.2013 r. skarżąca złożyła wniosek o zniesienie współwłasności nieruchomości.
Postanowieniem z 8.1.2015 r. sąd:
1) zniósł współwłasność stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego położonego na parterze budynku
zlokalizowanego na nieruchomości w ten sposób, że przedmiotową nieruchomość przyznał na wyłączną własność
A.P.;
2) zniósł współwłasność stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego położonego na pierwszym piętrze
budynku zlokalizowanego na nieruchomości w ten sposób, że przedmiotową nieruchomość przyznał na wyłączną
własność A.P.;
3) ustalił, że zniesienie współwłasności nieruchomości lokalowych jak w punktach 1 i 2, pociąga za sobą zniesienie
współwłasności nieruchomości gruntowej w ten sposób, że jej współwłaścicielami stali się właściciele wymienionych
lokali;
4) zasądził od A.P. na rzecz H.B. kwotę 45 000 zł tytułem spłaty związanej ze zniesieniem współwłasności
nieruchomości, płatną w terminie do 15.7.2015 r.;
5) zasądził od A.P. na rzecz E.B. kwotę 90 000 zł tytułem spłaty związanej ze zniesieniem współwłasności
nieruchomości, płatną w terminie do 15.7.2015 r.(...) W związku z powyższym opisem skarżąca zapytała, czy spłata
uzyskana w wyniku zniesienia współwłasności stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem



dochodowym od osób fizycznych? Jej zdaniem otrzymanie 90 000 zł tytułem spłaty nie wywołuje skutku w postaci
powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm. – dalej: PDOFizU). Kwestią o tym decydującą
jest fakt, że spłata nie przekroczyła wartości przysługującego skarżącej udziału we współwłasności. Organ
interpretacyjny uznał stanowisko skarżącej za nieprawidłowe, powołując się na art. 9 ust. 1 PDOFizU i wskazując, że
skarżąca poszczególne udziały we współwłasności nabyła w następujących datach:
• w dniu 20.8.2011 r. – udział we współwłasności nieruchomości wchodzącej w skład spadku po zmarłym M.B.,
• w dniu 13.1.2012 r. – udział we współwłasności nieruchomości, nabyty w spadku po zmarłej M.H.
Podkreślił, że nie dokonano działu spadku, lecz odpłatnego zniesienia współwłasności, gdyż czynność nie
została dokonana wyłącznie między spadkobiercami, a współwłaściciel zobowiązany do spłaty na rzecz
skarżącej nabył swój udział we współwłasności nieruchomości w drodze darowizny. Uznano, że odpłatne
zbycie w 2015 r. udziałów w nieruchomości nabytych przez skarżącą w spadku w 2011 r. i w 2012 r. nastąpiło przed
upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie i stanowi źródło przychodów w myśl
art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU.
Zdaniem organu zniesienie współwłasności nieruchomości za spłatą między skarżącą a A.P., w wyniku którego
skarżąca przeniosła na współwłaścicielkę swoje udziały w nieruchomości, stanowi dla niej odpłatne zbycie, o którym
mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU. W zamian za przeniesienie prawa własności do udziału w nieruchomości
nabytego w drodze spadku w 2011 r. po zmarłym M.B. oraz w 2012 r. po zmarłej M.H. skarżąca otrzymała określoną
sumę środków pieniężnych – spłatę. W konsekwencji przychód ten podlega opodatkowaniu 19% podatkiem
dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 30e ust. 1 PDOFizU.
Powyższej interpretacji skarżąca zarzuciła naruszenie:
• art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU – (...);
• art. 922 § 1 KC w związku z art. 1035 KC w związku z art. 196 KC w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU (...).
Organ pominął, że skarżąca nie miała możliwości prawnych zablokowania darowania przez W.K. udziału
w przedmiotowej nieruchomości na rzecz A.P., bowiem udział w nieruchomości wchodzącej do spadku jest prawem
majątkowym i jako takie jest prawem zbywalnym. Prowadzi to do sytuacji, w której powstanie obowiązku
podatkowego (podatku dochodowego) warunkowana jest tym, czy inny spadkobierca sprzeda (lub daruje) udział
w nieruchomości wchodzącej do spadku czy nie, przed dokonanym zniesieniem współwłasności nieruchomości
wchodzącej do spadku, a zatem przyjęcie poglądu organu w konsekwencji stanowiłoby naruszenie art. 32 ust. 1
Konstytucji RP, co prowadziłoby do różnicowania sytuacji spadkobierców w zależności od tego, po pierwsze, czy
nabyte w drodze spadku rzeczy są podzielne, czy niepodzielne, przy czym spadkobiercy rzeczy niepodzielnych byliby
w gorszej sytuacji od spadkobierców rzeczy podzielnych, bowiem ciążyłby na nich dodatkowy obowiązek podatkowy,
tj. w podatku dochodowym od osób fizycznych, a także po drugie, czy inny spadkodawca uprzednio dokonał zbycia
swojego udziału (nabytego w drodze dziedziczenia) w nieruchomości, w takiej sytuacji obowiązek zapłaty podatku
powstawałby, jeśli zniesienie współwłasności następowałoby w drodze przyznania własności jednej osobie,
przedmiotu wchodzącego w skład spadku, gdyby uprzednio choć jeden ze spadkobierców rozporządził swoim
udziałem na rzecz innej osoby niebędącej spadkobiercą, choćby spłata pozostałych spadkobierców (współwłaścicieli)
stanowiłaby ekwiwalent ich udziału w spadku;
• art. 2 ust. 1 pkt 3 PDOFizU w zw. z art. 1 ust 1 pkt 1 ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U.
z 2015 r. poz. 86 z późn. zm.) (...).
Sąd uznał skargę za uzasadnioną. Wskazał, że w zaskarżonej interpretacji zasadnie stwierdzono, iż w wyniku działu
spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom przechodzą na nich, ustaje
więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku
stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadły poszczególnym spadkobiercom. Na skutek działu spadku
następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.
W związku z tym otrzymanie przez jednego spadkobiercę od drugiego spadkobiercy w wyniku działu spadku
kwoty ekwiwalentnej do wartości posiadanego przez niego udziału w spadku nie powoduje powstania
przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU.
Zaznaczył, że w sprawie dokonano zniesienia współwłasności między współspadkobiercami i A.P., która w drodze
darowizny otrzymała od spadkobierczyni W.K. udział w spadkowej nieruchomości. Zbycie przez współspadkobiercę
przed działem spadku swego udziału w spadku lub w nieruchomości wchodzącej w skład spadku powoduje, jeśli
chodzi o dział spadku, ten tylko skutek, że nabywca wstępuje w prawa i obowiązki zbywcy wynikające z przepisów
o dziale spadku (por. orzeczenie SN z 29.6.1962 r., l CR 379/62, LexisNexis nr 315969, OSNCP 1963, nr 7–8, poz.
161). Dlatego sąd przyznał rację skarżącej, która twierdziła, że w tej sprawie zastosowanie powinny mieć
analogiczne zasady jak przy dziale spadku między spadkobiercami. Jednocześnie podzielił stanowisko organu, że


jeżeli w drodze działu spadku następuje przyznanie nieruchomości jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty
pozostałych, przed upływem 5 lat od dnia otwarcia spadku, a tym samym nabycia nieruchomości, to nie ma
zastosowania art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU. Wobec czego w niniejszej sprawie przepis ten również nie powinien mieć
zastosowania.
W miejsce współspadkobierczyni W.K. weszła bowiem A.P., która otrzymała od niej tytułem darowizny udział we
współwłasności nieruchomości spadkowej. Zatem zniesienie współwłasności nieruchomości spadkowej ze
spłatą nieprzenoszącą udziału spadkowego winno być traktowane według zasad takich jak w przypadku
działu spadku.
Sąd podkreślił za skarżącą, że nie miała ona możliwości prawnych zablokowania dokonania darowizny przez W.K.
udziału w przedmiotowej nieruchomości na rzecz A.P. Udział w przedmiotach należących do spadku jest prawem
majątkowym i jako takie jest prawem zbywalnym (art. 1051 KC). Skarżąca nie była nawet świadoma tego, że zawarta
została umowa darowizny udziału w nieruchomości wchodzącej w skład spadku. Dlatego sąd uznał, że
zaakceptowanie interpretacji zaproponowanej przez organ podatkowy spowoduje, iż w zakresie powstania obowiązku
podatkowego (podatku dochodowego) sytuacja spadkobiercy warunkowana byłaby tym, czy inny spadkobierca
sprzeda lub daruje swój udział w nieruchomości wchodzącej do spadku czy nie, przed dokonanym działem spadku
i zniesieniem współwłasności nieruchomości wchodzącej do spadku.
Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma również okoliczność, że w przypadku nabycia prawa do
spadku (dziedziczenia) stwierdzonego prawomocnym postanowieniem sądu, spadkobierca, który nabył to prawo
stwierdzone następnie prawomocnym postanowieniem sądu, jest zobowiązany do uiszczenia podatku od spadków
i darowizn określonego w ustawie o spadkach i darowiznach. Sąd podkreślił, że nie do przyjęcia jest objęcie
opodatkowaniem – na podstawie przepisów PDOFizU – przychodów otrzymanych w dziale spadku jako spłaty
w sytuacji, gdy spłata nie przekracza wartości udziału spadkowego, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie. W opinii
sądu takie opodatkowanie godzi w przepisy Konstytucji RP. Rację przyznał sąd stronie skarżącej, która wskazuje, że
przyjęcie poglądu organu stanowiłoby naruszenie art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, w myśl którego wszyscy są równi
wobec prawa. (...)
Powyższy wyrok organ zaskarżył w całości skargą kasacyjną, zarzucając sądowi I instancji naruszenie 10 ust. 1 pkt 8
lit. a) PDOFizU (...).
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw i dlatego podlega oddaleniu.
Otóż z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU wynika, że źródłami przychodów są: (...) odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem
ust. 2 (nie ma w sprawie zastosowania):
a) nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości (...), jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu
działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych
określonych w lit. a)–c) – przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie (...).
W wykładni powyższego przepisu niewątpliwie istotne jest rozumienie kilku pojęć. Pierwszym z nich jest pojęcie
nabycia. W wyroku z 3.11.2009 r., II FSK 1489/08, (…) Naczelny Sąd Administracyjny trafnie przyjął, że przez pojęcie
użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) in fine PDOFizU, należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.
Typowym przykładem nabycia jest nabycie rzeczy nieruchomej w drodze umowy kupna-sprzedaży (art. 535 KC).
Sytuacja natomiast, w której nabycie następuje w drodze dziedziczenia – aczkolwiek także prowadząca do nabycia
w rozumieniu powołanego wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU – jest bardziej skomplikowana. Poza
rozważaniami należy tu pozostawić na razie zagadnienie działu spadku. W wyniku dziedziczenia, zgodnie z art. 924
KC, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a nabycie spadku następuje zgodnie z art. 925 KC z chwilą
jego otwarcia, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. (...)
Wyjaśnienia także wymaga kwestia, czy w sprawie mieliśmy do czynienia ze zniesieniem współwłasności, czy
działem spadku. We wniosku o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego wskazano, że: W.K. zbyła
swoje udziały w nieruchomościach nabyte w spadku po M.B. i M.H. (łącznie 1/2 udziału w nieruchomościach
lokalowych i gruntowej) na rzecz A.P. Nie jest jasne, czy było to zbycie w drodze darowizny udziału w rzeczy
należącej do spadku (art. 1036 KC), czy zbycie udziału w spadku (art. 1051 KC). Są to dwie różne kwestie i tytuły
nabycia prowadzące do różnych skutków (...). Z przepisu wynika więc wprost, że na tego rodzaju zbycie muszą
wyrazić zgodę pozostali spadkobiercy, a jej brak może prowadzić do bezskuteczności czynności, która to wynika
z ustawy (postanowienie SN z 12.5.2016 r., IV CSK 477/15 (…). Nabywca takiego udziału w przedmiocie należącym
do spadku nie ma – jak pisze w postanowieniu z 20.1.2012 r., I CSK 297/11, (…) Sąd Najwyższy – legitymacji do
wystąpienia z wnioskiem o dział spadku po poprzednim właścicielu, natomiast może on żądać zniesienia
współwłasności, w której pozostaje. Podobnie wskazał SN w wyroku z 5.6.1991 r., III CRN 125/91, Biuletyn SN 1991,
nr 8, s. 7 oraz w wyroku z 30.9.2009 r., V CSK 63/09, niepubl. W uchwale z 21.1.2011 r., III CZP 118/10 (OSNC
2011, nr 9, poz. 98 z glosą aprobującą A. Stempniak w PS 2012, nr 3, s. 117–125). Sąd Najwyższy podkreślił, że:



Zniesienie współwłasności nieruchomości należącej do spadkobierców oraz niebędącego spadkobiercą nabywcy
udziału w nieruchomości może nastąpić na wniosek tego nabywcy na podstawie art. 210 i nast. KC oraz art. 617
i nast. KPC, czyli na podstawie przepisów o zniesieniu współwłasności, a nie o dziale spadku. Z kolei zgodnie z art.
1051 KC spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia
udziału spadkowego.
Zgodnie z art. 1052 § 1 KC: Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia
spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że strony inaczej postanowiły. W przypadku zbycia przez spadkobiercę
udziału w spadku nabywca tego udziału może także żądać zniesienia współwłasności, a nie działu spadku
[postanowienie SN z 1.6.2000 r., I CKN 274/00 (…)]. Jednakże w tym przypadku pozostali spadkobiercy nie mają –
i nie mogą – przeszkodzić temu spadkobiercy w zbyciu udziału spadku. Jest to więc sytuacja odmienna niż
w przypadku uregulowanym w art. 1036 KC. W rozpoznawanej sprawie sąd I instancji przyjął pogląd, że umowa
darowizny dotyczyła zbycia udziałów w spadku, a nie zbycia udziału w przedmiocie należącym do spadku, czyli
nieruchomości położonych przy ul. (…) w (…). Tymczasem we wniosku o udzielenie interpretacji przepisów prawa
podatkowego kwestię tę przedstawiono w ten sposób, że: W.K. w dniu 12 grudnia 2012 r. przekazała swoje udziały
w nieruchomościach na mocy umowy darowizny A.P. Jak wskazano wyżej – bez względu na to, czy podstawą
prawną tej czynności był art. 1036 KC, czy art. 1051 KC, i tak musiałoby dojść do zastosowania przepisów
o zniesieniu współwłasności, a więc art. 210 i nast. KC oraz art. 617–625 KPC, a nie przepisów regulujących dział
spadku (art. 1038 i nast. KC oraz art. 680–689 KPC [postanowienie SN z 25.4.2014 r., I CZ 7/14 (…)].
Ze wskazanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w istocie dokonano zniesienia współwłasności
nieruchomości i w wyniku tego postępowania nieruchomość otrzymała A.P., a skarżąca spłatę odpowiadającą
wartości jej udziałów spadkowych. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że pogląd sądu I instancji co do
niemożliwości prawnych zablokowania dokonania darowizny przez W.K. udziału w przedmiotowej nieruchomości na
rzecz A.P. nie jest do końca trafny i w związku z tym nie może być argumentem przemawiającym za poglądem, że
czynność taka mogłaby doprowadzić do sytuacji, w której prowadziłaby ona do powstania obowiązku podatkowego
u spadkobiercy, na którą nie miał on żadnego wpływu. Jest to pogląd błędny także dlatego, że zbycie udziału
w przedmiocie należącym do spadku (art. 1036 KC), czy zbycie udziału w spadku (art. 1051 KC) nie miało
żadnego wpływu na sytuację prawnopodatkową skarżącej. Zbycie to było jakby poza nią. Na jej sytuację
prawnopodatkową ­miało wpływ zniesienie współwłasności, a to dokonało się – jak wynika ze stanu faktycznego – na
wniosek skarżącej. Także i z tego powodu powyższy pogląd sądu I instancji jest błędny.
Dalszą kwestią istotną w wykładni przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU jest to, czy skarżąca w wyniku tego
zniesienia współwłasności uzyskała przychód. Przepis ten bowiem stanowi, że odpłatne zbycie nieruchomości lub ich
części oraz udziału w nieruchomości może być źródłem przychodu. Zwrócić tu uwagę trzeba na to, że
w piśmiennictwie przyjmuje się, iż w aktualnej konstrukcji polskiego podatku dochodowego od osób fizycznych
przychód odzwierciedla zwiększenie stanu mienia osoby w ciągu roku podatkowego, czyli przyrost czystego majątku
podatnika (...). Co charakterystyczne to to, że także w orzecznictwie NSA na gruncie różnych zdarzeń prawnych
jednolicie przyjmuje się, że przyrostem majątku podatnika jest zwiększenie jego aktywów, jak i zmniejszenie
pasywów. Umorzenie części pożyczki, udzielonej z Funduszu pracy na podjęcie działalności gospodarczej, jest
zmniejszeniem pasywów podatnika (wyrok NSA z 26.5.1995 r., III SA 1186/94, Pr. Gosp. 1995, nr 9, poz. 10).
Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 PDOFizU są tylko takie
wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi.
Stąd „kaucja” jako należność zwrotna nie jest wartością otrzymaną w rozumieniu tego przepisu [wyrok NSA
z 14.5.1998 r., SA/Sz 1305/97 (…)].
(...). W uchwale 7 sędziów NSA z 13.5.1999 r., FPS 3/99, ONSA 1999, nr 4, poz. 115 w ślad za poglądem R.
Mastalskiego (R. Mastalski, Prawo podatkowe, Warszawa 2006, s. 381) NSA wskazał, że podatek dochodowy od
osób fizycznych jest w swoim generalnym założeniu oparty na teorii przyrostu czystego majątku, co wyraża się
przede wszystkim w tym, że jest to podatek globalny (syntetyczny), obejmujący swym zakresem przedmiotowym
wszelkie dochody uzyskiwane w ciągu roku podatkowego, a więc pochodzące także ze źródeł nieregularnych. Pogląd
ten został wyrażony na tle zwrotu kosztów przejazdu do pracy, jako przychodu ze źródła, o którym mowa w art. 12
ust. 1 PDOFizU (...).
Skoro w wyniku działu spadku nie doszło do przyrostu mienia spadkobiercy w stosunku do wartości
nabytego uprzednio udziału spadkowego, czynność taka nie może być utożsamiana z nabyciem
nieruchomości (udziału w nieruchomości ponad udział w spadku) w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU –
wyrok NSA z 26.3.2015 r., II FSK 8/13 (...). Podobnie orzecznictwo sądów administracyjnych – z uwagi na brak
przyrostu majątku – nie dopuszcza do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych np. wniesienia
aportu do spółki [wyrok WSA w Lublinie z 6.7.2011 r., I SA/Lu 345/11 (…); wyrok WSA w Poznaniu z 2.12.2010 r.,
I SA/Po 624/10 (…)]. (...)
Powyższe rozważania i tezy orzeczeń wskazują zatem, że aby można było mówić o powstaniu przychodu
w sytuacji wskazanej w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU, należałoby wykazać, iż zdarzenie polegające na



odpłatnym zbyciu nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości spowodowało w majątku
podatnika przyrost majątku. W wypadku zatem, w którym spadkobierca w wyniku zniesienia współwłasności
nieruchomości otrzymuje od nabywcy udziału w spadku (udziału w nieruchomości wchodzącej do spadku) spłatę
stanowiącą równowartość (tak podnoszono we wniosku o udzielenie indywidualnej interpretacji przepisów prawa
podatkowego) udziału tego spadkobiercy w spadku, nie powstaje przyrost majątku rozumiany jako zwiększenie
aktywów lub zmniejszenie pasywów w tym majątku. Dochodzi tylko tutaj do zmiany ekonomicznej w majątku
nieprzekładającej się na sytuację prawnopodatkową. Tego rodzaju odpłatne zbycie jest dla spadkobiercy
neutralne podatkowo w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) PDOFizU. Zatem należy skonstatować, że zniesienie
współwłasności nieruchomości, w wyniku którego współwłaściciel (spadkobierca) w zamian za udział we
współwłasności nieruchomości otrzymuje spłatę, będącą jego równowartością, nie uzyskuje przychodu w rozumieniu
art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a), nawet wówczas, gdyby inne przesłanki opodatkowania dochodu z odpłatnego zbycia
nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości zostały spełnione.
Na marginesie tylko – w związku ze związaniem zarówno organów podatkowych, jak i sądu stanem faktycznym
przedstawionym we wniosku – zauważyć należy, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd ustala jej stan
w chwili powstania tej współwłasności (w przypadku spadku według stanu z chwili jego otwarcia – art. 686 KPC), bo
to wynika z art. 618 § 1 KPC, z uwzględnieniem nakładów na tę współwłasność dokonanych po jej powstaniu (art.
619 KPC). Podobnie rzecz ma się w przypadku poniesienia nakładów na spadek. Natomiast w obu przypadkach
wartość nieruchomości ocenia się według cen rynkowych z dnia zniesienia współwłasności (działu spadku) (...).
Zauważyć tu należy, że w dalszym ciągu jednak będzie to równowartość udziału w przedmiocie zniesienia
współwłasności (spadku). Tak czy inaczej – nie ma to wpływu na powstanie przychodu. We wniosku przy tym
wyraźnie podniesiono, że wartość spłaty nie przekracza wartości udziału spadkobierczyni (współwłaścicielki)
w nieruchomościach będących przedmiotem zniesienia współwłasności.
W tym stanie sprawy NSA orzekł jak w sentencji (...).
Wyrok NSA z 28.7.2017 r., II FSK 1432/16