Nie ma przeszkód prawnych, aby w porozumieniu rozwiązującym stosunek pracy jego strony dobrowolnie
uzgodniły obowiązek pracownika wykorzystania zarówno należnego, jak i zaległego urlopu wypoczynkowego
do ustalonego dnia rozwiązania umowy o pracę (art. 30 § 1 pkt 1 KP i art. 3531 KC w zw. z art. 300 KP). Wyrok
SN z 17.10.2017 r., II PK 287/16 Przewodniczący Sędzia SN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec, Sędziowie SN:
Halina Kiryło, Zbigniew Myszka (sprawozdawca). Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 17.10.2017 r. sprawy z powództwa Grażyny Z.
przeciwko J. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o ekwiwalent pieniężny za
niewykorzystany urlop wypoczynkowy na skutek skargi kasacyjnej powódki od wyroku SO w W. z 10.5.2016
r. […]; oddala skargę kasacyjną i zasądza od skarżącej na rzecz strony pozwanej kwotę 1800 zł tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 9.10.2015 r. SR w W. w pkt 1 – zasądził od pozwanej J. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w W. na rzecz powódki Grażyny Z. kwotę 23 238,49 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od
16.2.2014 r. do dnia zapłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze 17 dni za 2013 r.;
w pkt 2 – oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w pkt 3 – zniósł koszty zastępstwa procesowego; w pkt 4 –
nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1234,12 zł tytułem opłaty stosunkowej od pozwu
w zakresie uwzględnionego roszczenia i połowy poniesionych wydatków w związku „z tłumaczeniem przysięgłym”;
w pkt 5 – odstąpił od obciążania powódki poniesionymi w toku postępowania wydatkami w kwocie 72,12 zł tytułem
połowy wynagrodzenia związanego z tym tłumaczeniem, które „ostatecznie” przejął na rachunek Skarbu Państwa;
w pkt 6 – wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej
jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki.
Po rozpoznaniu apelacji strony pozwanej, wyrokiem z 10.5.2016 r. SO w W., zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1, 3 i 4
w ten sposób, że oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa prawnego.
W sprawie tej ustalono, że powódka była zatrudniona przez pozwaną spółkę J. Sp. z o.o. w W. (ówcześnie J.W. Sp.
z o.o. w W.) od 24.5.2002 r. na podstawie umowy o pracę zawartej na okres próbny od 1 sierpnia do 31.10.2002 r.
w wymiarze połowy pełnego wymiaru czasu pracy, a następnie na podstawie umowy o pracę na czas określony na
stanowisku dyrektora finansowego. Zgodnie z aneksami do tej umowy, powódka od 1.11.2002 r. została zatrudniona
na czas nieokreślony, od 1.6.2004 r. pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniach 15–26.7.2013 r. oraz 16–
23.8.2013 r. powódka przebywała na urlopach wypoczynkowych (w sumie 16 dni), które zostały udzielone zgodnie
z jej wnioskami urlopowymi zaakceptowanymi przez pozwanego pracodawcę. Na początku czerwca 2013 r. prezes
pozwanej spółki przedstawił powódce propozycję porozumienia rozwiązującego umowę o pracę z przyczyn
ekonomicznych zakładu pracy albo dokument o wypowiedzeniu umowy o pracę. Celem porozumienia
rozwiązującego stosunek pracy było uregulowanie wzajemnych roszczeń pomiędzy stronami, choć na spotkaniu nie
była poruszana kwestia wykorzystania należnego urlopu wypoczynkowego. Rozmowa miała zakończyć się
podpisaniem jednego albo drugiego dokumentu. Powódka po zapoznaniu się z treścią porozumienia z 4.6.2013 r.
podpisała je. W jego § 1 pkt 1 postanowiły rozwiązać łączącą je umowę o pracę na podstawie art. 30 § 1 „ust. 1
Kodeksu pracy, tj. za porozumieniem stron ze skutkiem na dzień 31.10.2013 r.”. W § 2 ust. 2 zawartego
porozumienia pozwany pracodawca zwolnił powódkę z obowiązku świadczenia pracy z dniem 15.7.2013 r., ale
równocześnie w § 2 ust. 3 porozumienia powódka w okresie od 15.7.2013 r. do dnia rozwiązania umowy o pracę
zobowiązała się „zgodnie z art. 1671 Kodeksu pracy do wykorzystania w całości należnego zaległego, jak i bieżącego
urlopu”. W § 5 porozumienia uzgodniono, że wynagrodzenie wypłacone przez pozwaną spółkę do dnia rozwiązania
umowy o pracę, odprawa, odszkodowanie, o których mowa „w § 2 ust. 2.1–2.3 w pełni zaspokajają wszystkie
roszczenia powódki, które ma lub mogłaby mieć w związku ze stosunkiem pracy i jego rozwiązaniem”. Pod koniec
października 2013 r. powódka rozliczyła się z pozwanym z posiadanego sprzętu pracodawcy.
Pismem z 3.2.2014 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 45 110,10 zł tytułem ekwiwalentu za
niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze 33 dni w terminie do 15.2.2014 r., pod rygorem wytoczenia
powództwa o zapłatę. W dniu 30.9.2013 r. nabyła uprawnienie do 26 dni urlopu wypoczynkowego z tytułu 30-letniego
stażu pracy. Jej miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 28 597,07 zł.
W ocenie sądu II instancji punktem wyjścia dla osądu spornego ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy była treść
porozumienia o rozwiązaniu stosunku pracy, z którego wynikało, że w okresie od 15.7.2013 r. do dnia rozwiązania
stosunku pracy powódka była zobowiązana do wykorzystania w całości należnego zaległego oraz bieżącego urlopu.



Akceptując takie uzgodnienie, powódka zgodziła się na wykorzystanie przysługującego jej urlopu wypoczynkowego
do dnia rozwiązania umowy o pracę. Nie było zatem podstaw do przyjęcia, aby do udzielenia należnego powódce
urlopu wypoczynkowego nie wystarczało to pisemne porozumienie stron, ale pozwany pracodawca miał ponadto
obowiązek „podjęcia innych czynności faktycznych związanych ze skierowaniem powódki na urlop”, ponieważ taka
praktyka nie była stosowana w przypadkach zobowiązania pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego „w
związku z wypowiedzeniem czy rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron”. Skoro w przedmiotowej
sprawie strony wspólnie uzgodniły obowiązek i okres wykorzystania przez powódkę całego przysługującego jej urlopu
wypoczynkowego, to nie było konieczne złożenie przez powódkę odrębnego wniosku urlopowego, a skierowanie
powódki do wykorzystania urlopu wypoczynkowego nastąpiło przez zawarcie stosownego porozumienia stron w tym
przedmiocie, bez potrzeby wydania jej odrębnego polecenia w tym zakresie. Wprawdzie wynikający z porozumienia
okres zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy i wykorzystania urlopu wypoczynkowego pokrywały się, co jednak
nie wykluczało ani nie sprzeciwiało się wykorzystaniu należnego powódce urlopu do dnia rozwiązania stosunku
pracy, skoro strony ustaliły w porozumieniu, że powódka wykorzysta w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia
pracy cały przysługujący jej urlop wypoczynkowy. To porozumienie należało odczytać jako skierowanie powódki na
przysługujący jej urlop. Dlatego sąd II instancji uznał, że powództwo o ekwiwalent za urlop wypoczynkowy nie
zasługiwało na uwzględnienie i w tym celu wyrokował reformatoryjnie.
W skardze kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie:
1) art. 171 § 1 KP przez przyjęcie, że „wykorzystała cały przysługujący jej urlop wypoczynkowy, podczas gdy
wykorzystała jedynie 16 z przysługujących jej 33 dni urlopu, a tym samym należny był powódce ekwiwalent za
niewykorzystany urlop za okres 17 dni”,
2) art. 18 w zw. z art. 167 KP przez przyjęcie, że powódka wykonała umowne zobowiązanie do wykorzystania
zaległego urlopu wypoczynkowego, mimo że „nie wiedziała, w jakim terminie przebywała na urlopie, nie uzyskała
osobnej zgody pracodawcy na wykorzystanie urlopu, a jednocześnie została zwolniona z obowiązku świadczenia
pracy, co skutkowało pozbawieniem jej prawa do spokoju urlopowego, albowiem nie mogła wiedzieć, kiedy i w jakim
dniu korzysta z urlopu wypoczynkowego lub zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy przy zachowaniu prawa do
wynagrodzenia”,
3) art. 18 w zw. z art. 163 § 11 KP przez przyjęcie, że pracownik „może wykonać umowne zobowiązanie do
wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego bez ustalenia przez strony porozumienia terminu oraz zakresu
urlopu, bez uzyskania osobnej zgody pracodawcy na uzyskanie urlopu za jednoczesnym udzieleniem przez
pracodawcę, w tym samym okresie, zwolnienia pracownikowi z obowiązku świadczenia pracy, co skutkowało
jednostronnym udzieleniem urlopu powódce przez pozwanego i to w okresie udzielonego umownie zwolnienia
z obowiązku świadczenia pracy”.
Skarżąca wniosła o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania z uwagi na występujące w sprawie istotne
zagadnienia prawne oraz potrzebę wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości interpretacyjne i wywołujące
rozbieżności w orzecznictwie:
– „czy zobowiązanie do wykorzystania bieżącego i zaległego urlopu wypoczynkowego może nastąpić w trakcie
umownego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy za zachowaniem wynagrodzenia?”,
– „czy skuteczna jest w świetle przepisów prawa pracy umowa, na mocy której pracownik zobowiązuje się do
wykorzystania zaległego urlopu bez określenia ram czasowych okresu urlopu oraz okresu umownego zwolnienia
z obowiązku świadczenia pracy za zachowaniem wynagrodzenia na zasadzie art. 18 w zw. z art. 167 i art. 171 KP?,
– czy jako realizacja zobowiązania pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego wystarczający jest zapis
umowy, na mocy którego pracownik zobowiązuje się do wykorzystania tego urlopu, bez wyraźnego sprecyzowania
okresu, w jakim wykorzystanie urlopu ma nastąpić, wymiaru urlopu?,
– czy pracownik, który zobowiązał się do wykorzystania urlopu, zobowiązany jest także do uzyskania oddzielnej
zgody pracodawcy na udzielenie urlopu na podstawie art. 161 w zw. z art. 163 § 11 i art. 1671 KP?,
– czy okresy urlopu pracownika, który zobowiązał się do wykorzystania zaległego urlopu oraz umownego zwolnienia
pracownika z obowiązku świadczenia pracy za zachowaniem wynagrodzenia, mogą się pokrywać?”.
Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanej kwoty 23 238,49 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od 16.2.2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów
postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także za
postępowanie kasacyjne.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana wniosła o oddalenie skargi oraz o zasądzenie od powódki kosztów
postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.




Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zawierała usprawiedliwionych podstaw. Przeciwnie, okazała się bezpodstawna i bezzasadna.
Zgodnie z art. 1671 KP, w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik ma obowiązek wykorzystać
przysługujący mu urlop, jeżeli pracodawca jednostronnie udzieli mu takiego urlopu. W takim przypadku
proporcjonalny wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu zaległego, nie może przekroczyć wymiaru
wynikającego z art. 1551 KP (wymiar proporcjonalny należnego urlopu wypoczynkowego za okres do ustania
stosunku pracy). Równocześnie nie ma przeszkód prawnych, aby w porozumieniu rozwiązującym stosunek pracy
jego strony dobrowolnie uzgodniły obowiązek pracownika wykorzystania zarówno należnego, jak i zaległego urlopu
wypoczynkowego do ustalonego dnia rozwiązania umowy o pracę (art. 30 § 1 pkt 1 KP i art. 3531 KC w zw. z art. 300
KP). Pracownik, który nie godzi się na zawarcie takiego porozumienia lub utrzymuje, że zawarł je w warunkach
wywołanych wadą oświadczenia woli w rozumieniu art. 82–87 KC w zw. z art. 300 KP, powinien uchylić się od
skutków prawnych spornego w tym zakresie porozumienia stron w trybie art. 88 KC w zw. z art. 300 KP. Oznacza to,
że strony stosunku pracy mogą w porozumieniu rozwiązującym stosunek pracy uzgodnić obowiązek wykorzystania
przez pracownika urlopu wypoczynkowego także w okresie zwolnienia go z obowiązku świadczenia pracy do
określonego w takim porozumieniu terminu końcowego (dnia) rozwiązania stosunku pracy, zwłaszcza że
w przedmiotowej sprawie strony zawarły porozumienie rozwiązujące 4.6.2013 r. z odległym skutkiem zakończenia
stosunku pracy dopiero 31.10.2013 r. W takich okolicznościach sprawy trudno wymagać lub oczekiwać od
pracodawcy, który zawarł stosowne porozumienie stron, żeby obok zwolnienia powódki z obowiązku świadczenia
pracy z dniem 15.7.2013 r. do 31.10.2013 r. dodatkowo zakładał lub godził się na wypłatę ekwiwalentu za
niewykorzystany urlop wypoczynkowy, skoro w tym spornym zakresie strony wyraźnie uzgodniły obowiązek powódki
wykorzystania całego niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego do dnia rozwiązania stosunku pracy w drodze
porozumienia stron. Takie uzgodnienie było podstawą skierowania powódki na przysługujący jej urlop wypoczynkowy
w należnym jej rozmiarze, w tym w rozmiarze proporcjonalnym za 11 miesięcy 2013 r. w związku z uzgodnioną
ekspiracją (ustaniem) stosunku pracy z dniem 31 października tego roku. Do realizacji uzgodnionego obowiązku
wykorzystania urlopu wypoczynkowego do dnia rozwiązania stosunku pracy zbędne było złożenie przez powódkę
odrębnego wniosku urlopowego (chociaż nic nie stało na przeszkodzie złożeniu takiego wniosku), ponieważ
obowiązek urlopowy i skierowanie powódki na urlop w całym przysługującym jej wymiarze nastąpiło przez zawarcie
porozumienia stron w tym przedmiocie, bez potrzeby wydania przez pracodawcę odrębnego polecenia lub jego
zgody na wykorzystanie w całości należnego skarżącej urlopu wypoczynkowego w związku z zawartym
porozumieniem rozwiązującym stosunek pracy. W skardze kasacyjnej nie wykazano przyczyn ani uzasadnienia
takich oczekiwań skarżącej, która wyraźnie i jednoznacznie zgodziła się na wykorzystanie urlopu wypoczynkowego
w przysługującym jej wymiarze do końca uzgodnionego terminu zakończenia stosunku pracy, przeto uporczywie
bezpodstawnie i bezzasadnie twierdziła, jakoby pozwany udzielił jej „jednostronnie” urlopu wypoczynkowego
w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Tymczasem porozumienie stron w zakresie zwolnienia
pracownika z obowiązku świadczenia pracy nie wpływałoby na jego urlopowe uprawnienia tylko wtedy, gdyby strony
porozumienia rozwiązującego stosunek pracy równocześnie nie uzgodniły obowiązku wykorzystania przysługującego
pracownikowi urlopu wypoczynkowego do upływu znanego mu terminu na wykorzystanie urlopu wypoczynkowego
w naturze w okresie trwania stosunku pracy rozwiązywanego w drodze porozumienia stron. Ani przepisy, ani zasady
prawa pracy nie stwarzają przeszkód prawnych, aby w porozumieniu rozwiązującym stosunek pracy jego strony
dobrowolnie uzgodniły obowiązek pracownika wykorzystania zarówno należnego, jak i zaległego urlopu
wypoczynkowego do ustalonego dnia rozwiązania umowy o pracę, z zatem także w okresie zwolnienia pracownika
z obowiązku świadczenia pracy (art. 30 § 1 pkt 1 KP i art. 3531 KC w zw. z art. 300 KP). Konkretnie rzecz ujmując,
uzgodnione zwolnienie z obowiązku wykonywania pracy nie wykluczało równoczesnego dobrowolnego porozumienia
się stron w przedmiocie obowiązku wykorzystania przez pracownika przysługującego mu urlopu wypoczynkowego
w okresie tego zwolnienia z pracy aż do upływu określonego w porozumieniu rozwiązującym stosunek pracy terminu
końcowego (dnia) jego ustania.
Mając powyższe na uwadze, SN wyrokował jak w sentencji na podstawie art. 39814 KPC, zasądzając od skarżącej
należne stronie pozwanej koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym w zgodzie z art. 98 KPC.
Wyrok SN z 17.10.2017 r., II PK 287/16